Bà Bùi Thị Diễm Trang rất tự hào vì đang sở hữu vườn dâu Cái Tàu Rừng Nhớ.

Dâu Cái Tàu ở vùng U Minh Hạ là loại dâu được người dân địa phương mang từ ngoài đảo về trồng. Theo thời gian, giống dâu này dần trở lên phổ biến đến mức không biết từ bao giờ gắn luôn với địa danh của dòng sông Cái Tàu thơ mộng tại địa phương. Khoảng những năm 2000, người dân địa phương bắt đầu phá bỏ vườn dâu Cái Tàu để thực hiện các mô hình kinh tế hiệu quả hơn. Tuy giữa bốn bề nước mặn nhưng vẫn có một số hộ quyết giữ cây dâu Cái Tàu và tạo thành một sản phẩm du lịch cộng đồng đặc trưng của địa phương, trong đó có vườn dâu Rừng Nhớ của bà Bùi Thị Diễm Trang ở ấp 15, xã Nguyễn Phích, huyện U Minh. Bà Trang kể: “Thời điểm tôi quyết định trồng dâu, người dân U Minh đang chuyển qua nuôi tôm. Xung quanh là nước mặn nhưng với định hướng giữ nét đặc trưng của địa phương để phát triển du lịch cộng đồng, gia đình tôi kiên quyết giữ vườn dâu Cái Tàu. Nhiều người đi từ Cà Mau vô thấy nước mặn, nuôi tôm xung quanh mà vẫn có vườn dâu tươi tốt, cảm thấy lạ và kêu tôi phải giải thích tại sao làm được”.

Hiện bà Trang đang duy trì 60 gốc dâu Cái Tàu trong vườn và thường mở cửa phục vụ khách tham quan vào dịp lễ 30-4. Bà chỉ cắm 1 chiếc biển nhỏ “Vườn dâu Rừng Nhớ” ven tuyến lộ U Minh - Cà Mau để khách biết ghé tham quan. Với mức giá vé 30.000 đồng/khách tham quan, dâu bán mang về giá 30.000 đồng/kg, vườn dâu đang giúp gia đình bà Trang có thu nhập khoảng 40-50 triệu đồng mỗi mùa dâu. “Năm nào đông thì chỉ qua dịp nghỉ lễ  30-4 là bán hết dâu, năm ít khách thì vườn dâu của tôi cũng sẽ bán hết trái sau đó khoảng 1 tháng” - bà Trang nói.

Cùng quan điểm giữ thương hiệu dâu Cái Tàu làm du lịch, điểm du lịch sinh thái Ba Liêm ở ấp 10, xã Nguyễn Phích, đang có khoảng 200 gốc dâu. Vườn dâu mới được ông Ba Liêm khôi phục lại mấy năm nay, trong đó có nhiều cây dâu bản địa được giữ lại để phục vụ khách tham quan. Ông Ba Liêm chia sẻ: “Cây dâu gắn liền với đất Cái Tàu nên khách đến khu vườn của tôi sẽ tìm lại được kỷ niệm xưa. Người lớn tuổi vô vườn dâu thì ký ức sẽ trở lại, nhắc về chuyện cũ gắn liền với cây dâu vì gia đình, ông bà, cha mẹ họ đều ở đây. Còn những người tham gia kháng chiến khi nhắc đến vườn dâu thì gợi nhớ về vùng đất bên sông khi xưa toàn là dâu, cơ quan, cơ sở cách mạng ở đó. Người dân trồng dâu ở đây che chở, giúp đỡ những người hoạt động cách mạng. Từ đó sẽ có nhiều kỷ niệm để nhắc, để nhớ lại”.

Với người lớn tuổi là kỷ niệm nhưng với những người trẻ, kể cả những người ở Cà Mau, vườn dâu vẫn rất xa lạ và sẽ luôn là một điều rất đáng trải nghiệm. Anh Nguyễn Gia Huy ở TP Cà Mau, khi vào tham quan vườn dâu Ba Liêm, cho biết: “Trái dâu thì tôi từng thấy rồi nhưng chưa vô vườn. Vô tới đây thấy cây dâu sai oằn, bắt mắt nên rất thích. Trái dâu chua chua, ngọt ngọt, khá là ngon. Ở thành phố ồn ào, nóng bức, vô vườn không khí mát mẻ, trong lành giúp xua tan mệt nhọc của những ngày lao động vất vả”.

Trên địa bàn xã Nguyễn Phích hiện còn 4 vườn dâu được duy trì với diện tích khá lớn để phát triển du lịch cộng đồng. Nhận thấy lợi thế, giá trị truyền thống của cây dâu bản địa, chính quyền địa phương quan tâm và khuyến khích người dân duy trì, phục hồi vườn dâu để làm du lịch. Ông Nguyễn Thanh Gil, Phó Chủ tịch UBND xã Nguyễn Phích, cho biết: “Vườn dâu gắn bó với nhiều thế hệ người dân ở đây nên bà con đã có kinh nghiệm trồng, chăm sóc để xây dựng thành các điểm tham quan, du lịch cộng đồng. Từ nhu cầu của bà con, xã thực hiện một số chính sách liên kết, tổ chức, mở các lớp tập huấn giúp bà con làm ăn hiệu quả hơn”.

Theo Phòng Văn hóa - Thông tin huyện U Minh, thời hoàng kim của cây dâu Cái Tàu vào khoảng năm 1990 trở về trước. Riêng xã Nguyễn Phích, đoạn từ ấp 1 đến ấp 6 hầu như nhà nào cũng trồng dâu. Có những hộ trồng đến vài trăm gốc, sản lượng hàng chục tấn trái mỗi năm. Đặc trưng của dâu Cái Tàu là trái lớn, mỏng vỏ, mọng nước, vị ngọt, chua nhẹ, khi chín dâu có màu vàng trông rất đẹp mắt. Dâu Cái Tàu thường chín vào dịp lễ 30-4 và 1-5 hằng năm nên các chủ vườn tận dụng dịp này để mở dịch vụ thu hút khách tham quan, du lịch.

Bài, ảnh: Hiếu Nghĩa