Đắk Lắk: Phong tục mừng thọ của người M’Nông Rlăm

Lễ mừng thọ thường được tổ chức vào tháng 1 đến tháng 2 hàng năm sau khi kết thúc mùa rẫy. Theo thầy cúng Y-Krai Čil, ở ƀuôn Jiê Yuk, xã Dak Phơi, huyện Lắk, ngày xưa, chỉ con gái cả trong gia đình được đứng ra tổ chức lễ mừng thọ, nhưng ngày nay tất cả các con đều được tổ chức lễ mừng thọ cho cha mẹ. Nghi lễ mừng thọ của người Mnông Rlăm thường gắn với việc cúng Yang (thần linh). Lễ vật cúng gồm một con heo hoặc con gà, ba chén cơm, một quả bầu khô và không thể thiếu rượu cần, chính là nước uống của Yang. Thầy cúng Y-Krai Čil nói: "Những người có độ tuổi từ 70-80 thường được tổ chức lễ mừng thọ. Tôi thường hay cúng bằng gà, rượu, heo để làm lễ. Khi tất cả các lễ vật đã được bày biện đầy đủ thì thầy cúng sẽ bắt đầu cúng lễ mừng thọ. Thầy cúng gọi Yang gồm thần núi, thần rừng, thần nước để xin phép được tổ chức lễ mừng thọ”.

Thầy cúng Y-Krai Čil đang cúng mừng thọ

Khi có gia đình tổ chức nghi lễ quan trọng này, từ sáng sớm bà con trong buôn cùng nhau, mỗi người một việc, đàn ông thì chuẩn bị những ché rượu thơm nồng, phụ nữ thì nhặt rau, người gùi nước, chung sức với gia đình nấu những món đặc sản. Trong lễ mừng thọ của người Mnông Rlăm có đông đủ người thân trong gia đình và cả buôn làng gần xa. Đây chính là dịp tất cả mọi người cùng gặp gỡ, trao đổi về công việc, kinh nghiệm lao động sản xuất, khích lệ nhau đoàn kết, gìn giữ nét đẹp dân tộc mình, cùng khuyên bảo nhau sống theo pháp luật của nhà nước và cầu mong những điều tốt đẹp đến với gia đình tổ chức lễ mừng thọ. Thầy cúng Y-Krai Čil, ở ƀuôn Jiê Yuk, xã Dak Phơi, huyện Lắk, tỉnh Đắk Lắk cho biết thêm: “Khi tổ chức lễ mừng thọ, bà con cầu mong cho người được cúng có sức khỏe dồi dào, sống vui khỏe với con cháu và làm gương để dạy bảo con cháu trong làm ăn và dặn dò con cháu học hành để có cuộc sống tốt đẹp hơn, cùng nhau xây dựng buôn làng giàu đẹp hơn”.

Tái hiện lễ cúng mừng thọ tại liên hoan văn hóa cồng chiêng Đăk Lăk.

Sau khi cúng Yang, người được cúng sẽ cầm cần uống rượu và cầu mong có Yang luôn che chở, ban cho những điều tốt đẹp nhất cho bản thân, con cháu và buôn làng. Kế tiếp đó, cùng với lời chúc, lời cảm ơn về những công lao cuả cha mẹ đã nuôi nâng mình trưởng thành, các con cháu sẽ tặng quà cho người được cúng. Những món quà được tặng thường là ché rươụ cần, bộ đồ thổ cẩm, chăn…

Trước khi kết thúc buổi lễ, ông bà, cha mẹ sẽ ngồi quây quần cùng con cháu dặn dò, khuyên bảo mọi người trong buôn cùng nhau làm ăn phát triển kinh tế, giữ gìn bản sắc dân tộc.

Lễ mừng thọ của người M’Nông Rlăm ở huyện Lắk được tổ chức đơn giản nhưng mang nhiều ý nghĩa sâu sắc. Dịp này để con cháu thể hiện tấm lòng hiếu kính ông bà, cha mẹ. Đây là một nghi lễ không thể thiếu trong đời sống cuả người Mnông, là một truyền thống tốt đẹp cuả cộng đồng./.

H’Zawut