Độc đáo hoa văn hình con nhện của người Tày

Bao giờ người Tày cũng làm một đôi gối thổ cẩm, trên hai đầu mặt gối, thêu hoa văn hình một con nhện đực, một con nhện cái tạo thành gối chồng, gối vợ. Trong phong tục truyền thống của đồng bào Tày ở Bản Hồ, trước khi đi lấy chồng, con gái người Tày phải thêu được những hoa văn hình con nhện để làm gối tặng cho bố mẹ chồng và các anh, chị, em bên nhà chồng. Vì vậy, hầu hết con gái dân tộc Tày ở vùng này từ nhỏ đã được bà hoặc mẹ dạy thêu thổ cẩm và làm gối, nhất là phải dạy con cháu mình thêu bằng được hoa văn hình con nhện để may gối.

Người Tày quan niệm, hoa văn con nhện phải được thêu thành cặp đôi, có như thế mới tạo nên sự gắn bó lâu dài giữa nghĩa vợ tình chồng trong mỗi gia đình. Không chỉ thêu hoa văn thổ cẩm lên gối, buồng của con dâu trong gia đình người Tày cũng phải có rèm thêu hình hoa văn một đôi “nhện chồng, nhện vợ”… để cầu mong hạnh phúc đôi lứa trăm năm bền lâu. Và những phụ nữ Tày lớn lên, trước khi về nhà chồng đều tự tay thêu cho mình một đôi gối uyên ương hình con nhện như vậy… Đó là một nét văn hóa bản sắc độc đáo của người Tày vẫn còn lưu giữ đến ngày nay.

Những phụ nữ Tày ở Bản Dền còn kể lại câu chuyện cho chúng tôi nghe về hành trình đi tìm hình mẫu thêu con nhện. Ngày còn bé, họ phải đem gối của bà mình về đặt cạnh để làm mẫu, nhìn và mày mò học theo cách bà mình “làm thêu”. Khi lớn lên, các cô gái Tày biết tự tay thêu vỏ gối và làm gối trước khi về nhà chồng. Sau này, nối nghề truyền thống cho con cháu, bà Hoàng Thị Ngân và các phụ nữ Tày ở Bản Hồ đều dạy lại cho con gái mình, cháu gái mình cách nhuộm chàm, thêu may hoa văn trên gối, rèm cửa, trong đó không thể thiếu hoa văn hình con nhện cách điệu, một nét văn hóa đặc trưng trong kho tàng di sản văn hóa của đồng bào Tày./.

Lê Thanh Cường