Nghề dệt thổ cẩm của người Tà Ôi (Thừa Thiên - Huế)

Cập nhật: 11/11/2020 10:02:38
Số lần đọc: 1074

Trong văn hóa của người Tà Ôi, huyện A Lưới, tỉnh Thừa Thiên - Huế, tấm thổ cẩm (người Tà Ôi gọi là zèng) được coi là thước đo nhiều giá trị trong đời sống. Trong đời sống tinh thần của người Tà Ôi, zèng không thể thiếu trong các hoạt động tín ngưỡng, thờ cúng, là vật đính ước của các cô gái với ý trung nhân hoặc để thể hiện lòng hiếu thuận với ông bà, cha mẹ, với những người có công với bản làng.

Nhiều công đoạn cầu kỳ

Để làm ra loại zèng bền đẹp, có họa tiết, hoa văn tinh tế, những người phụ nữ Tà Ôi phải trải qua nhiều công đoạn công phu, cầu kỳ. Vào tháng 9 hàng năm, người Tà Ôi thu hoạch bông trên rẫy và se sợi, sau đó đem nhuộm và hồ. Những tấm zèng có các màu chủ yếu: Đen, trắng, vàng, đỏ, xanh lá và tím. Mỗi màu được chế từ các loại cây, lá trong thiên nhiên như vỏ và lá cây ta-râm cho màu đen, củ cây a-rác cho màu vàng, màu đỏ lấy từ củ cây a-chất… Khung dệt của người Tà Ôi được làm bằng khung tre hoặc gỗ rời, khá đơn giản và gọn nhẹ. Nhờ vậy phụ nữ Tà Ôi có thể mang bộ khung dệt tới bất cứ đâu và dệt bất cứ khi nào thấy thuận tiện.

Giá trị đặc biệt trong đời sống văn hóa

Người Tà Ôi xưa quan niệm, dệt zèng là thước đo để cộng đồng đánh giá sự khéo léo, đảm đang của người con gái khi lập gia đình. Không chỉ làm quần, áo, váy, khăn cho người thân trong gia đình, con gái Tà Ôi khi lấy chồng phải có một bộ váy, áo bằng zèng. Khi mất, người Tà Ôi phải được chôn cùng bộ quần áo zèng mới được “tổ tiên đón nhận”. Zèng cũng là lễ vật không thể thiếu trong các lễ hội quan trọng của đồng bào.

Sức sống của zèng

Trải qua hàng trăm năm, nghề dệt zèng được người dân địa phương gìn giữ và lưu truyền. Năm 2015, lần đầu tiên dệt zèng được giới thiệu đến công chúng cả nước và quốc tế tại kỳ Festival nghề truyền thống Huế. Các nghệ nhân dệt zèng Tà Ôi đã được sang Pháp, Thụy Sĩ, Ấn Độ, Philippines, Nhật Bản… trình diễn, được khách hàng thích thú vì nét độc đáo của sản phẩm với chất liệu tự nhiên, bền, đẹp, hoa văn tinh xảo.

Năm 2016, nghề dệt zèng của người Tà Ôi ở huyện miền núi A Lưới, tỉnh Thừa Thiên - Huế được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận là di sản văn hóa phi vật thể quốc gia. Đầu năm 2019, Công ty TNHH MTV Sản xuất thương mại và dịch vụ Xưa đã thử nghiệm việc sử dụng zèng với họa tiết độc đáo để làm những đôi giày chất lượng phục vụ người dân và du khách. Và mới đây, nghề dệt zèng truyền thống của đồng bào Tà Ôi được Cục Sở hữu trí tuệ (Bộ Khoa học-Công nghệ) trao chứng nhận nhãn hiệu tập thể./.

Nguồn: Báo Đắk Nông