Hòa Bình: Khám phá nét bình yên nơi xóm Mường cổ Lũy Ải
Xóm Luỹ Ải mang nét đẹp độc đáo đặc trưng của vùng đất Mường cổ với phong cảnh thiên nhiên tươi đẹp, nét văn hóa truyền thống còn được giữ gìn. Xóm Luỹ Ải cũng là làng Mường cổ nhất của tỉnh Hòa Bình, nơi lưu giữ nhiều phong tục tập quán, nét đẹp văn hóa truyền thống độc đáo của đồng bào dân tộc Mường. Năm 2017, theo chủ trương của tỉnh, xóm Ải sáp nhập với xóm Lũy đổi tên thành xóm Lũy Ải.
Những mái nhà cổ tại xóm Luỹ Ải được bảo tồn gần như nguyên vẹn.
Từ Quốc lộ 6 rẽ vào hơn 1km, đi qua cây cầu nhỏ bắc qua con suối sẽ tới xóm Luỹ Ải. Dưới những tán cây lớn, từng nếp nhà sàn theo kiến trúc cổ thấp thoáng dần hiện lên. Bước chân tới nơi đây, ngay từ đầu xóm Luỹ Ải, du khách sẽ gặp con suối trong vắt, chảy róc rách. Du khách có thể cảm nhận được không khí trong lành và thưởng ngoạn không gian làng Mường mộc mạc với những ngôi nhà sàn tựa lưng vào núi. Khu trung tâm của xóm có hàng chục hộ người dân tộc Mường. Các hộ đều lưu giữ nếp nhà sàn truyền thống, có kiến trúc theo mô hình con rùa đã được ghi chép rõ trong cuốn sử thi nổi tiếng “Đẻ đất, đẻ nước”.
Cùng với nếp nhà sàn truyền thống, người dân xóm Luỹ Ải vẫn còn lưu giữ được nếp sinh hoạt và nhiều dụng cụ lao động sản xuất cổ được làm từ gỗ, tre hoặc nứa như khung dệt vải, cung, nỏ, dụng cụ làm ruộng, làm nương rẫy... hình thành nên tập quán riêng trong đời sống sinh hoạt cũng như lao động sản xuất hàng ngày.
Đồng bào tại xóm Luỹ Ải chủ yếu sống bằng nghề trồng trọt, chăn nuôi. Đến với xóm Luỹ Ải, du khách có thể trải nghiệm các sinh hoạt thường ngày cùng dân bản như làm ruộng, trồng rau, đánh bắt cá, chăm sóc gia súc, gia cầm, hái măng, nhuộm vải… Hay cùng chủ nhà tự tay nấu các món ăn đặc trưng như Cá đồ, xôi nếp nương, thịt gà nấu măng chua… Học làm các sản phẩm thủ công truyền thống, đồ lưu niệm từ tre, luồng, tham gia các trò chơi dân gian như đánh mảng, đẩy gậy, bắn nỏ...
Tại xóm Luỹ Ải hầu hết các gia đình đều lưu giữ những chiếc cồng chiêng.
Xóm Lũy Ải luôn giữ được những giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc mình. Hầu hết phụ nữ trong xóm đều biết xe tơ, dệt vải để tự làm cho mình những chiếc áo, váy mặc hàng ngày. Nhà nào cũng lưu giữ từ 1 - 2 chiếc cồng chiêng để tham gia vào các lễ hội, hoạt động văn hóa, văn nghệ. Mỗi buổi chiều, sau khi đã hoàn tất công việc đồng áng, người dân lại tập trung tại nhà văn hóa để đánh bóng chuyền, luyện tập văn nghệ.
Khi đến thăm quan xóm Luỹ Ải, du khách sẽ thấy ấm áp như ở nhà, được đón tiếp bởi người dân chất phác, nhiệt tình, thân thiện, mến khách. Đồng thời say mê và bị lôi cuốn bởi cảnh quan thiên nhiên đẹp, hoang sơ, môi trường sinh thái trong lành, văn hóa ẩm thực đặc trưng, bản sắc văn hóa bản địa vật thể và phi vật thể đậm nét truyền thống dân tộc Mường nơi đây.
Xóm Luỹ Ải trở thành điểm du lịch cộng đồng trên địa bản tỉnh.
Để xóm Luỹ Ải bảo tồn được những giá trị văn hoá truyền thống, năm 2008, xóm Luỹ Ải được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đầu tư bảo tồn và công nhận là làng truyền thống tiêu biểu của dân tộc ít người, là xóm đại diện dân tộc Mường. Tiếp đó năm 2014, tỉnh Hoà Bình đã công nhận xóm Luỹ Ải trở thành điểm du lịch cộng đồng trên địa bản tỉnh.
Với lợi thế về vị trí, nguồn tài nguyên thiên nhiên văn hóa đa dạng, phong phú cùng những sản phẩm du lịch tiêu biểu, truyền thống văn hoá phong phú, đậm đà bản sắc dân tộc, xóm Luỹ Ải đang phát huy những tiềm năng vốn có, đáp ứng được những yêu cầu, mong muốn của du khách khi tới thăm quan nơi xóm cổ.
Minh Trang
