Lễ mừng lúa mới của người K’ho
Già làng và chủ nhà tiến hành khấn thần linh
Người K’ho quan niệm, Lễ mừng lúa mới là dịp để bà con buôn làng được cầu khấn thần lúa phù hộ cho cuộc sống gia đình ngày càng được no ấm và bình yên. Do đó, sau khi lúa đã về kho, bà con thường tổ chức lễ cúng và tùy theo điều kiện kinh tế của từng gia đình mà làm lễ cúng lớn hay nhỏ. Lễ vật cúng gồm: cây nêu và 1 nhà kho nhỏ dựng sẵn, cơm trắng, đọt mây luộc hoặc nướng cùng nước suối, 1 con gà, rượu cần…
Sau khi chọn được ngày tốt, chủ nhà mời già làng, người thân đến dự, tất cả đều mặc trang phục truyền thống của dân tộc mình. Khi bà con buôn làng và khách tham dự đông đủ, già làng và chủ nhà tiến hành cúng. Lời khấn như sau: “Ơ thần lúa! Mong thần lúa về đây chung vui cùng gia đình. Hôm nay, gia đình chúng tôi tổ chức Lễ mừng lúa mới, mong thần lúa phù hộ, ban cho gia đình luôn ấm no, lúa ăn không hết, có của ăn của để. Gia đình mời tất cả các thần linh cùng với thần lúa hãy cho chúng tôi luôn khỏe mạnh, làm ăn phát đạt hơn trong vụ mùa tới… Ơ thần…”.
Khi khấn thần lúa xong, chủ nhà và già làng cùng cắt tiết con vật hiến sinh là gà, rồi lấy máu bôi lên đầu chủ nhà để cầu mong con cháu khỏe mạnh, số còn lại sẽ bôi lên nhà kho, cây nêu và một số vật dụng sinh hoạt của gia đình. Nghi lễ cúng kết thúc, các thành viên trong gia đình ngồi ngay ngắn quanh kho thóc và nghe lời dặn dò của già làng qua làn điệu dân ca mang tên “R’tắp r’ting” với nội dung căn dặn con cháu phải sống ngoan hiền và giữ lấy phong tục tập quán mà cha ông để lại. Sau đó, chủ nhà mời mọi người uống rượu cần ngay tại kho thóc. Mọi người chúc tụng nhau, chia sẻ kinh nghiệm làm ăn, cầu mong vụ mùa tới gia đình sẽ thu hoạch được nhiều lúa hơn…
Nghi lễ được tổ chức để cảm tạ thần lúa ban cho gia đình cuộc sống yên ổn, ấm no
Ngày nay, bà con dân tộc K’ho đã có sự giao lưu cùng các dân tộc khác để cùng nhau phát triển, xây dựng cuộc sống mới nhưng vẫn còn duy trì Lễ mừng lúa mới.
Nghệ nhân K’Binh ở huyện Lâm Hà (Lâm Đồng) cho biết: “Đồng bào K’ho chúng tôi chủ yếu sinh sống bằng nghề trồng lúa nước nên mỗi khi thu hoạch xong đều tổ chức lễ cúng để cảm tạ thần lúa đã ban ơn. Lễ hội này có từ xa xưa và đến bây giờ. Già làng thường dạy cho thế hệ sau về cách thức cúng lễ để tiếp tục giữ gìn và phát huy văn hóa truyền thống của dân tộc. Ngày nay, cuộc sống có nhiều đổi thay nhưng đồng bào K'ho vẫn duy trì phong tục này và tôi cảm thấy tự hào về điều đó"./.
Bài, ảnh: Mỹ Hằng
