Mênh mang làng Diềm-Bắc Ninh

Nhà hát Dân ca Quan họ mới được xây dựng hài hòa trong khung cảnh làng quê có lịch sử hàng trăm năm tuổi.

Làng nằm ven sông, lại có thế tựa vào núi đẹp như một bức tranh sơn thủy hữu tình, có lẽ đó là lý do khởi nguồn của những làn điệu dân ca Quan họ mượt mà, sâu đậm nghĩa tình. Đó là làng Viêm Xá, tên gọi dân gian là làng Diềm, thuộc phường Hòa Long, thành phố Bắc Ninh. Xưa kia, ngôi làng ven sông Cầu này có nghề trồng dâu nuôi tằm, ngô khoai xanh tốt quanh năm bên bãi bồi. Cư dân làm nhiều ngành nghề thuận lợi, sống phồn thịnh cho đến ngày nay.

 Làng Diềm cổ kính nổi tiếng với nhiều giai thoại về sự phát triển của vùng đất. Hàng năm, cứ vào dịp mùa xuân là du khách khắp nơi lại trở về cúng lễ và thăm quan Đền Cùng thờ hai công chúa Ngọc Dung và Thủy Tiên có công gây dựng làng xã. Thú vị nhất là Giếng Ngọc có nước mát ngọt và trong xanh, quanh năm không bao giờ cạn. Cho đến bây giờ, khi có nước máy nhưng dân làng Diềm vẫn ra gánh nước giếng này về nấu ăn, pha trà và chưng rượu. Theo tục truyền, nước chảy ra từ núi rừng Kim Lĩnh xưa và đến nay vẫn giữ được nguyên như thế nên người dân rất quý trọng và giữ gìn giếng cổ này.

Mới đây, để tôn vinh, bảo tồn và phát triển Dân ca Quan họ, tỉnh Bắc Ninh đầu tư xây dựng Nhà hát Dân ca Quan họ Bắc Ninh ngay tại khu đất trung tâm làng Diềm. Công trình được thiết kế trên cơ sở cách điệu phên dậu nhà cổ và chiếc thuyền quan họ tạo nên vẻ đẹp vừa hiện đại vừa truyền thống. Ngoài diện tích 500m2 bên trong thì không gian bên ngoài giống như một bảo tàng mở với vườn cây, đài phun nước và công viên giải trí. Nhà hát được xây dựng bên cạnh Đền Giếng tạo ra sự kết nối văn hóa sâu sắc, giúp cho du khách có thêm những địa chỉ để vừa thăm quan du lịch, vừa tìm hiểu văn hóa truyền thống và thưởng thức nghệ thuật dân ca đặc sắc.

Là miền quê sản sinh làn điệu dân ca Quan họ ngọt ngào, đến nay, làng Diềm còn giữ được đình cổ hơn 300 tuổi và được mệnh danh là một trong những ngôi đình đẹp nhất miền Bắc. Đình thờ đức thánh Tam Giang, người có công bảo vệ dân làng trong công cuộc giữ làng, giữ nước bình yên. Trong đình còn lưu giữ cổ vật là bức cửa Võng “độc nhất vô nhị” từ thời Lê Trung Hưng mà khi nhắc đến người dân nơi đây đều tự hào. Đình Diềm hiện là một trong số ít di tích cổ có tuổi thọ lâu đời còn sót lại trong các làng ở tỉnh Bắc Ninh cũng như ở nhiều địa phương đang trong quá trình công nghiệp hóa và đô thị hóa mạnh mẽ. Mái ngói thâm nâu bên đỉnh vòm chùa cong vút với cây đa, giếng nước, sân đình luôn là hình ảnh thân thương và tươi đẹp nhất với người dân nơi đây.

Để nâng cao đời sống văn hóa và tinh thần của người dân, chính quyền đã tập trung xây dựng và cải tạo khu vực hồ nước trung tâm làng to đẹp, có cây xanh, sân bóng và hệ thống máy tập thể dục hiện đại. Đến mùa hội tháng giêng, dân làng sẽ tổ chức hát quan họ trên hồ nước với những làn điệu dân ca ngọt ngào, tha thiết. Bức tranh của phố phường mới vừa có màu sắc hiện đại, vừa bảo tồn được những công trình cổ đã tạo ra cho làng Diềm nét đẹp riêng, độc đáo và hấp dẫn.

Bên cạnh những di tích quen thuộc thì còn những công trình văn hóa tâm linh khác như Nhà chứa quan họ, Đền thờ Thủy tổ Quan họ, chùa Hưng Phúc đã tạo cho làng quê một không gian đậm chất văn hóa hiếm có trong thời hội nhập. Du khách ngoại tỉnh khi ghé thăm ngôi làng cổ trong đô thị trẻ này sẽ cảm thấy ngạc nhiên và thích thú khi sự phát triển của công nghiệp không làm mất đi những giá trị văn hóa xưa cũ.

Về thăm làng cũ, phố mới, được chiêm ngưỡng một quần thể di tích và cảnh quan đặc sắc trong cuộc sống đang nhiều xô bồ và hối hả, đi bộ một vòng quanh làng để thư giãn và thảnh thơi cũng là một thú vui mà nhiều người muốn khám phá về một vùng đất cổ có nhiều tiềm năng phát triển du lịch.