Du khách trải nghiệm thêu thổ cẩm tại Khu du lịch cộng đồng Am Váp Farm (xã Kỳ Thượng).

Những ngày cuối tuần, người dân thôn Khe Phương, xã Kỳ Thượng, lại tất bật công việc đón các đoàn khách đến lưu trú. Từ năm 2021, phát huy lợi thế từ những cánh rừng nguyên sinh, kiến trúc nhà ở truyền thống và văn hóa người Dao bản địa độc đáo, người dân nơi đây đã mạnh dạn triển khai mô hình du lịch cộng đồng Am Váp Farm.

Anh Lý Tài Ngân, Giám đốc Công ty Cổ phần Am Váp farm cho biết: Du khách đến đây được chiêm ngưỡng cảnh quan thiên nhiên trong lành của núi rừng, trải nghiệm những hoạt động sản xuất, thưởng thức ẩm thực, tìm hiểu trang phục, văn hóa truyền thống. Từ đầu năm 2025 đến nay, lượng khách đến Am Váp Farm đạt gần 4.000 lượt, tăng trên 2.000 lượt so với năm ngoái.

Du lịch cộng đồng đã mang đến làn gió mới, sức sống mới cho thôn bản vùng cao. Từ mô hình này vừa tạo sinh kế mới cho người dân, vừa mang đến lợi ích lớn trong việc gìn giữ và phát huy bản sắc văn hóa truyền thống. Khi những giá trị văn hóa trở thành nguồn thu nhập, người dân càng có ý thức bảo tồn, hạn chế dần việc mai một văn hóa.

"Người dân trong thôn tham gia trực tiếp vào các hoạt động du lịch cộng đồng, từ phục vụ lưu trú, hướng dẫn trải nghiệm văn hóa, đến chế biến ẩm thực. Các sản phẩm truyền thống của địa phương như cá suối, khoai sọ nương, gà nướng, thổ cẩm, dược liệu….. được tiêu thụ, nhờ đó, thu nhập của người dân tăng lên đáng kể. Người dân cũng ý thức hơn trong việc giữ gìn môi trường, gìn giữ lễ hội, các nét văn hóa truyền thống để thu hút nhiều du khách đến nơi đây" - chị Lý Thị Năm, Thôn Khe Phương (xã Kỳ Thượng) chia sẻ.

Trên cơ sở khai thác lợi thế về cảnh quan, lịch sử, văn hóa, nhiều điểm du lịch cộng đồng khác trên địa bàn tỉnh cũng đang được đầu tư và phát triển mạnh mẽ. Bên cạnh các sản phẩm du lịch truyền thống, Quảng Ninh cũng đang chú trọng phát triển các sản phẩm OCOP, gắn kết du khách với các giá trị văn hóa địa phương.

Du khách trải nghiệm vùng chè xã Đường Hoa.

Là địa phương đi đầu triển khai chương trình mỗi xã phường 1 sản phẩm, đến nay, Quảng Ninh hiện đã có 196/421 sản phẩm OCOP đạt 3-5 sao. Ở nhiều địa phương, OCOP đã thực sự trở thành “cầu nối” để du lịch trải nghiệm, du lịch cộng đồng phát triển.

Tận dụng thế mạnh về khí hậu, thổ nhưỡng, những năm gần đây, vùng chè Đường Hoa trở thành không gian du lịch văn hóa, điểm nhấn hấp dẫn trong các tour du lịch trải nghiệm sinh thái. Ông Trần Đức Dũng, Chủ tịch UBND xã Đường Hoa cho biết: Trong giai đoạn 2025 - 2030, ngành chè xã Đường Hoa định hướng sẽ phát triển trở thành vùng chè chất lượng cao, có thương hiệu mạnh gắn với Chương trình OCOP và du lịch nông thôn. Nông nghiệp gắn du lịch tạo bước chuyển trong tư duy sản xuất, không chỉ tôn vinh giá trị cây chè, người trồng chè mà còn có sức lan tỏa sâu rộng việc quảng bá, giới thiệu về vùng chè, sản phẩm chè và nét văn hóa ẩm thực đến với đông đảo du khách.

Sự kết hợp hài hòa giữa khai thác cảnh quan thiên nhiên và gìn giữ văn hóa bản địa đang tạo hướng phát triển bền vững cho du lịch cộng đồng ở Quảng Ninh. Mặc dù ra đời sau so với các loại hình du lịch khác song du lịch cộng đồng đang được đánh giá là mô hình có nhiều tiềm năng vớí hướng đi mới, thu hút sự quan tâm của du khách trong và ngoài nước.

Những năm gần đây, Quảng Ninh đã chú trọng đầu tư hạ tầng, hỗ trợ người dân học tập mô hình homestay, nâng cao kỹ năng phục vụ du khách. Nhằm tập hợp, liên kết, chia sẻ kinh nghiệm, hỗ trợ nhau trong hoạt động kinh doanh, tạo cầu nối giữa địa phương với doanh nghiệp lữ hành, cơ quan quản lý nhà nước và du khách, hoàn thiện sản phẩm đặc thù, tháng 10/2025, Hiệp hội Du lịch Quảng Ninh đã ra mắt CLB du lịch cộng đồng với 65 hội viên. Các hội viên gồm các doanh nghiệp, cơ sở kinh doanh dịch vụ, đại diện tổ du lịch cộng đồng và người dân vùng đồng bào dân tộc thiểu số.

Ông Nguyễn Thế Huệ, Chủ tịch Hiệp hội Du lịch Quảng Ninh cho biết: Thời gian tới, chúng tôi sẽ tập trung xây dựng sản phẩm du lịch cộng đồng đặc thù, nâng cao chất lượng dịch vụ, ứng dụng chuyển đổi số nhằm đa dạng sản phẩm du lịch, khắc phục tính mùa vụ.

Thực tế tại tỉnh Quảng Ninh thời gian qua cho thấy, các mô hình du lịch cộng đồng phát triển đang mở ra cơ hội mới cho người dân, nhất là nơi tập trung đông đồng bào dân tộc thiểu số; tạo hướng đi bền vững, vừa phát triển kinh tế, vừa giữ gìn văn hóa dân tộc; góp phần quan trọng vào việc đa dạng hoá sản phẩm du lịch, đưa Quảng Ninh đạt mục tiêu về đích đón trên 21 triệu khách du lịch trong năm 2025.

Thu Uyên