Dự án Khu bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa thôn Làng Teng được đầu tư xây dựng trên diện tích 1,48ha, với tổng vốn đầu tư trên 10,5 tỷ đồng. Công trình gồm một khối nhà sinh hoạt cộng đồng (được xây bằng bê tông), ba nhà sàn truyền thống, các công trình phụ trợ như chòi lúa, chuồng trâu... được làm bằng chất liệu gỗ, tre, cỏ tranh xây dựng theo đúng kiến trúc nhà sàn truyền thống của người Hrê.

Nơi đây được xây dựng với kỳ vọng sẽ góp phần bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa, bản sắc của đồng bào Hrê, phát triển kinh tế, gắn với du lịch, xóa đói giảm nghèo. Xây dựng làng Teng thành thôn du lịch mang đặc trưng riêng về văn hóa dân tộc Hrê trên khía cạnh văn hóa vật thể và phi vật thể, góp phần nâng cao đời sống vật chất, tinh thần cho nhân dân trong vùng căn cứ cách mạng, thực hiện hiệu quả Đề án phát triển kinh tế - xã hội cho xã An toàn khu Ba Thành. Tuy nhiên, chỉ sau vài năm sử dụng, khu bảo tồn đã bị xuống cấp, hư hỏng nghiêm trọng.

Phần mái lợp tranh, vách tường, sàn nhà đươc làm bằng gỗ, tre đã bị hư hỏng.

"Nguyên nhân Khu bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa thôn Làng Teng nhanh xuống cấp là do nhiều hạng mục làm bằng chất liệu gỗ, tre, cỏ tranh… qua tác động thời tiết khắc nghiệt của miền núi đã khiến công trình bị hư hỏng. Đặc biệt, bão số 9 năm 2020 khiến nhiều hạng mục trong khu bảo tồn bị hư hỏng. Ngoài ra, việc ít tu bổ, bảo dưỡng thường xuyên, không có hoạt động để duy trì đều cũng là nguyên nhân khiến công trình hư hỏng nghiêm trọng hơn". Giám đốc Sở VHTTDL Nguyễn Tiến Dũng

Chúng tôi đến với Khu bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa thôn Làng Teng vào một ngày cuối tháng 4, khoảng thời gian được xem là cao điểm của mùa du lịch, nhưng nơi đây khá vắng cùng với bảng thông báo tạm ngưng sử dụng để chờ khắc phục. Hầu hết hệ thống mái lợp và một số cột, kèo, phên, vách làm bằng gỗ, tre nứa của các nhà sàn truyền thống đều đã bị mục nát. Nhiều vật dụng sinh hoạt dùng trưng bày trong nhà sàn lâu ngày không có người sử dụng đã bám đầy bụi và mạng nhện. Khu vực đất trống ở giữa ba ngôi nhà sàn vốn là không gian để người dân sinh hoạt văn hóa không được chăm sóc khiến cỏ mọc um tùm, mặt bằng lồi lõm.

Người dân tận dụng khu vực nền sân được bê tông để phơi lúa.

Bà Phạm Thị Đanh (60 tuổi), người dân thôn Làng Teng, xã Ba Thành bộc bạch, trước đây, khi Khu bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa thôn Làng Teng mới được xây dựng, bà con thường tập trung đến nơi này để cùng sinh hoạt cộng đồng, giao lưu văn hóa. Đặc biệt, du khách tìm đến tham quan liên tục, không khí nhộn nhịp hẳn lên, nhờ đó kinh tế cũng phát triển nên chúng tôi rất vui. Nhưng giờ nơi đây xuống cấp trầm trọng, không thấy khách đến tham quan nữa nên người dân ai cũng buồn.

Theo Phó Chủ tịch UBND xã Ba Thành Phạm Văn Thước, công trình này được UBND huyện Ba Tơ bàn giao cho xã trực tiếp quản lý, vận hành vào năm 2021. Đến nay, nhiều hạng mục của dự án đã xuống cấp nghiêm trọng, một số hạng mục trong khu bảo tồn buộc phải tháo dỡ do có nguy cơ mất an toàn. Địa phương đã gắn biển cảnh báo tạm ngừng sử dụng, do nguy cơ mất an toàn cho bà con và khách tham quan. Đồng thời, ba ngôi nhà sàn trong khuôn viên khu bảo tồn cũng vừa được phủ lên một lớp bạt ni lông lên phần mái nhằm giữ cho nước mưa không xâm nhập vào bên trong phá hủy các cột gỗ của nhà sàn.

Theo Giám đốc Sở VHTTDL Nguyễn Tiến Dũng, thời gian đến, Sở VHTTDL cùng các sở, ngành liên quan sẽ có buổi làm việc với huyện Ba Tơ để sớm tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc và đề xuất hướng xử lý để giúp khu bảo tồn được duy trì và phát triển. Về phần kết cấu xây dựng, có thể sẽ thay thế các vật liệu cũ dễ hư hỏng, tuổi thọ ngắn bằng các vật liệu giả gỗ, giả tranh có khả năng chịu được thời tiết mưa, nắng của miền Trung. Tuyệt đối không để lãng phí công trình có giá trị ý nghĩa này.

Thực hiện: T.Phương - T.Nhàn