Theo những người có kinh nghiệm, mùa đãi hến (cào hến) bắt đầu từ tháng 3 tới tháng 8 hằng năm. Đây là thời điểm mưa nhiều, thuận lợi cho sự sinh sôi, phát triển của các loài động vật thủy sinh, trong đó có hến.

Nhà ở gần suối nên ngay từ khi còn nhỏ, bà Vị Thị Mai, trú tại tổ 17, phường Bình Minh, thành phố Lào Cai đã theo người lớn ra suối đãi hến. Bà cho biết: Hến thường có màu vàng khi sinh sống dưới cát, nếu sống dưới bùn sẽ có màu nâu sậm.

Đãi hến không khó, cần nhất là người làm phải khéo léo, chịu khó và chịu được lạnh khi ngâm mình lâu dưới nước. Thời điểm này, bà Mai cùng một số người dân trong xóm tranh thủ lúc nông nhàn ra suối đãi hến để có thêm thức ăn cho gia đình, phần dư mang ra chợ bán kiếm thêm thu nhập.

Dụng cụ đãi hến thường là chiếc cào sắt có cán cầm tay hoặc đơn giản hơn là chiếc rổ nhựa kèm theo chiếc chậu hoặc giỏ đựng hến. Những con suối ven thành phố mùa này nước chưa nhiều, lội đến giữa dòng nước mới ngang hông. Như nhiều người khác cùng đãi hến trên dòng suối, bà Mai dùng rổ cào mạnh xuống lòng suối xúc từng rổ bùn, cát đưa lên mấp mé mặt nước. Bà nhanh tay đãi, đảo qua lại để lọc hết bùn, cát, phần còn lại là những con hến vàng óng, phơi mình trên mặt rổ. Sau khi nhặt những con hến béo múp bỏ vào trong giỏ, bà tiếp tục cào, đãi những mẻ tiếp theo. Cứ như vậy, đôi tay người đãi hến lặp đi lặp lại những thao tác ấy và sau mỗi mẻ đãi là từng vốc hến đầy tay.

Cũng theo bà Mai, nếu chịu khó và may mắn, mỗi buổi một người có thể cào được 15 đến 30 kg, với giá bán khoảng 15.000 đồng/kg cũng mang về nguồn thu kha khá. Tuy nhiên, có những hôm nước lớn hay hến dưới lòng sông, suối ít chỉ đãi được vài kg, bởi vậy mà người đãi hến thường xuyên phải di chuyển tới các đoạn suối khác nhau để hến có đủ thời gian sinh trưởng.

Tháng 3, trời vẫn còn lạnh, đôi tay người đãi hến nhăn nheo do ngâm nước lâu nhưng bù lại là những giỏ hến nặng trĩu. Đợi hến nhả hết bùn, họ mang ra các chợ thành phố bán, phục vụ nhu cầu của những người ưa thích món ẩm thực bình dị nhưng đằm vị thơm, ngọt, đậm đà chất quê./.