Về Năng Cát xem người Thái siêu rượu men lá dưới chân đỉnh Pù Rinh

Chị Ngân Thị Quyến (bản Năng Cát, xã Trí Nang, huyện Lang Chánh) từ lúc 15 tuổi đã biết cách siêu men lá. Bởi lẽ, theo văn hóa của địa phương, ngoài khua luống, nhảy điệu xòe Thái thì những người con gái vùng cao nơi đây khi lớn lên đều phải biết cách siêu rượu men lá, một thứ đặc sản gắn liền với cuộc sống của người đồng bào dân tộc Thái.

Đã 35 năm siêu rượu men lá, chị Quyến thành thạo từng món lá, từng công thức lẫn kinh nghiệm để tạo ra thứ rượu đặc sản. “Siêu rượu men lá phải có tâm, chịu khó thì mới làm được. Để có được giọt rượu ưng ý phải trải qua rất nhiều công đoạn, thông thường để có được rượu men lá phải trải qua quá trình chuẩn bị khoảng 2 tháng”. Chị Quyến chia sẻ.

Bật mí về bí kíp gia truyền về siêu rượu men lá, chị Quyến cho biết quy trình làm rượu rất kỳ công. Tổng quy trình tạo nên được giọt rượu phải qua 7 bước. Trước tiên là khâu chuẩn bị lá, loại lá được sử dụng làm men bao gồm các loại: lá cây quế, nhân trần, củ riềng, lá trầu không, ớt quả, gừng củ...

Và thứ quan trọng nhất không thể thiếu đó là lá Khăm Vặc (thứ lá có mùi thơm đặc trưng).

Lá tạo men sau khi đem về được đưa đi rửa sạch rồi băm nhỏ, sau đó trộn với gạo nếp đem đi xay nhuyễn. Hỗn hợp các vị thuốc sẽ được nặn thành men rồi đưa vào nia lớn có lót rơm để ủ men trên gác bếp. Tầm 1 tuần kiểm tra nếu còn nóng thì để nguyên, sau 10 ngày thử lại nếu men nguội và nhẹ men thì đã đạt yêu cầu, bóc hết rơm rồi để lên gác thực hiện công đoạn cuối cùng là sấy khô.

Sau khi đã có men, sẽ tiến hành nấu cơm rồi để nguội. Sau đó tiến hành giã men rồi đem vào trộn đều với cơm, dùng lá cây che kín lại. Sau 2 đêm cơm lên men, dùng trấu ngâm được đồ sẵn để trộn lẫn, bỏ chum sành rồi chưng cất (dùng lá chuối khô nịt chặt, bịt kín).

Hai tháng sau, hỗn hợp các vị sẽ được đưa vào nồi siêu (gần như cách thủy) thì sẽ ra giọt rượu men lá thơm ngon.

“Công đoạn làm men là rất quan trọng, đạt hay không đạt là do men. Men có ngon thì mới rượu mới ngon và thơm được. Điều đặc biệt siêu rượu men lá không thể pha với bất kỳ thứ rượu nào khác, bởi vì rượu siêu men lá có một thứ mùi rất đặc trưng”. Chị Quyến chia sẻ thêm.

Hiện tại, ở bản Năng Cát có khoảng gần 10 hộ còn lưu giữ lại nét văn hóa siêu rượu men lá. Theo chị Quyến, trước kia tổ nấu rượu men lá ở nơi đây có khoảng 25 hộ, do điều kiện kinh tế và gia đình nhiều công việc, neo người nên nhiều người không siêu rượu nữa.