Những năm gần đây, Vĩnh Long đang nỗ lực phát huy giá trị văn hóa truyền thống của đồng bào Khmer để gắn với phát triển du lịch, hướng tới mục tiêu phát triển bền vững.

Toàn tỉnh Vĩnh Long hiện có 156 ngôi chùa Khmer với kiến trúc độc đáo, đậm dấu ấn văn hóa và tôn giáo truyền thống. Những ngôi chùa như chùa Âng, chùa Hang, chùa Kom Pong hay chùa Phnô Đôn - còn gọi là chùa Cò - không chỉ là nơi sinh hoạt tín ngưỡng của đồng bào Khmer mà còn trở thành điểm đến hấp dẫn du khách trong và ngoài nước.

Tiết mục múa phục vụ du khách tại Làng Văn hóa - Du lịch Khmer Trà Vinh

Nằm giữa vườn cây sao, dầu xanh mát, chùa Hang được xem là một trong những công trình kiến trúc tiêu biểu của người Khmer ở Vĩnh Long. Ngoài nét đẹp cổ kính, chùa còn nổi tiếng với nghề điêu khắc gỗ truyền thống do các nhà sư và nghệ nhân duy trì suốt nhiều thế hệ.

Nghệ nhân Sơn Sốc, người gắn bó với nghề điêu khắc hơn 20 năm, chia sẻ: “Phòng trưng bày các tuyệt phẩm điêu khắc như con trâu kéo cày, người giã gạo, quyết cốm dẹp… nhằm phục vụ du khách và lưu giữ lại hình ảnh, không gian sinh hoạt của người xưa để thế hệ sau hình dung về truyền thống của ông cha mình”.

Chùa Âng - ngôi chùa cổ nằm trong quần thể khu di tích Ao Bà Om

Cách chùa Hang khoảng 40km về phía Tây Nam, chùa Phnô Đôn tọa lạc tại xã Đại An cũng là một địa chỉ du lịch đặc sắc. Không chỉ bởi vẻ uy nghi của chánh điện mà còn bởi hàng chục ngàn con cò, vạc, cồng cộc quần tụ quanh năm trong khuôn viên rộng hơn ba héc-ta, tạo nên khung cảnh thiên nhiên kỳ thú hiếm nơi nào có được.

Thượng tọa Trương Văn Biển, trụ trì chùa Phnô Đôn cho biết: “Điểm khác của chùa Phnô Đôn là có nhiều chim cò về làm tổ, trú ngủ. Ngoài ra môi trường và kiến trúc của chùa cũng khác biệt, du khách rất thích thú khi đến tham quan. Chính quyền cũng đã phối hợp với chùa trong việc bảo vệ đàn cò, đảm bảo môi trường sinh thái ổn định”.

Một góc của khu di tích Ao Bà Om

Phát huy tiềm năng văn hóa - du lịch, Vĩnh Long đã và đang đầu tư nhiều công trình văn hóa gắn với đời sống đồng bào Khmer. Một trong những điểm nhấn là Làng Văn hóa - Du lịch Khmer được hình thành tại phường Nguyệt Hóa, quy hoạch gồm bảy phân khu chức năng như Ao Bà Om, chùa Âng, Bảo tàng Văn hóa dân tộc Khmer, Trường Pali và khu làng nghề truyền thống.

Nổi bật ở đây là con đường bích họa Khmer gồm 28 bức tranh tái hiện sinh hoạt đời thường, tín ngưỡng và phong tục của đồng bào. Mỗi tháng, nơi đây đón hàng trăm đoàn khách đến tham quan và trải nghiệm.

Chùa Hang - nơi trưng bày các tuyệt phẩm điêu khắc từ gỗ

Nghệ nhân Ưu tú Lâm Phen bày tỏ: “Tỉnh hình thành được Làng văn hóa, du lịch Khmer là người địa phương tôi vô cùng phấn khởi và tự hào. Từ khi có Làng văn hóa, du lịch Khmer không chỉ về văn hóa, nghệ thuật mà cả về đời sống kinh tế của bà con cũng được nâng lên rõ rệt”.

Cùng với đó, di tích danh thắng Ao Bà Om - di sản cấp quốc gia - là điểm nhấn không thể thiếu trong hành trình khám phá văn hóa Khmer. Bao quanh ao là những đồi cát thoai thoải với hàng trăm cây dầu, cây sao cổ thụ có bộ rễ trồi lên mặt đất, tạo nên khung cảnh huyền ảo. Hằng năm, vào rằm tháng 10 âm lịch, nơi đây lại rộn ràng Lễ hội Ok Om Bok - lễ cúng trăng truyền thống của đồng bào Khmer - thu hút hàng vạn du khách gần xa.

Chùa Phnô Đôn (còn gọi là chùa Cò)

Anh Nguyễn Bá Trung, du khách đến từ Long An, chia sẻ cảm nhận sau nhiều lần trở lại vùng đất này: “Mình đến từ Long An có dịp du lịch ở đây và cảm nhận văn hóa của đồng bào người Khmer. Điều mà mình ấn tượng nhất đó là việc bà con ở đây rất là tâm huyết trong việc giữ gìn và quảng bá văn hóa truyền thống của người dân tộc mình. Mình hi vọng trong tương lai thì du khách trong và ngoài nước sẽ có nhiều cơ hội để tiếp cận với du lịch ở đây để địa phương ngày càng phát triển”.

Những năm gần đây, tỉnh Vĩnh Long đã được phân bổ hàng chục tỷ đồng để đầu tư, sắp xếp lại hoạt động du lịch theo hướng chuyên nghiệp và hiệu quả hơn; đồng thời bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa truyền thống, hỗ trợ trang thiết bị và đào tạo cán bộ văn hóa cho vùng đồng bào dân tộc thiểu số.

Du khách thích thú với mão truyền thống Khmer

Ông Dương Hoàng Sum, Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Vĩnh Long, cho biết: “Chúng tôi cũng đã hoàn thiện các sản phẩm Làng văn hóa du lịch, gắn với quần thể của Chùa Âng, Bảo tàng văn hóa dân tộc Khmer. Bên cạnh đó, loại hình văn hóa và lễ hội, chúng tôi phát huy nét đẹp của các chùa ở trên địa bàn toàn tỉnh. Trong đó Chùa Hàng, Chùa Kom Pong, Chùa Cò là một trong những điểm chùa có sản phẩm du lịch mang nét đặc trưng của đồng bào rất là thu hút du khách”.

Chùa Khmer mùa lễ hội

Với lợi thế là vùng đất hội tụ nhiều giá trị văn hóa và thiên nhiên, Vĩnh Long đang từng bước biến di sản văn hóa Khmer thành nguồn lực phát triển bền vững. Du lịch gắn với văn hóa không chỉ mang lại sinh kế cho người dân, mà còn giúp lan tỏa hình ảnh một Vĩnh Long năng động, đậm đà bản sắc.

Trong tương lai, cùng với du lịch sinh thái và du lịch cộng đồng, du lịch văn hóa Khmer sẽ tiếp tục là điểm nhấn quan trọng, góp phần đưa Vĩnh Long trở thành điểm đến đặc sắc của vùng Đồng bằng sông Cửu Long.

Thạch Trà Vinh