Nét độc đáo nhà ở của người Dao Tiền huyện Đà Bắc
Du khách nước ngoài khám phá, tìm hiểu văn hóa, tập quán dân tộc Dao tại xóm Sưng, xã Cao Sơn (Đà Bắc).
Đến xóm Sưng, xã Cao Sơn (Đà Bắc), đây là nơi sinh sống của gần 80 hộ người Dao Tiền. Điều đặc biệt khi đến đây không chỉ còn giữ vẻ hoang sơ, trong lành, con người thân thiện, gần gũi, mà còn ấn tượng với vẻ đẹp mộc mạc nguyên sơ, mang đậm bản sắc văn hóa người Dao từ trang phục, nếp sinh hoạt, phong tục, tập quán, hình thức canh tác…. Đặc biệt, nơi đây còn giữ nguyên các nếp nhà đất trệt, mái lá cọ truyền thống dựng quây quần gần nhau. Ông Lý Văn Hềnh, xóm Sưng, cho biết: Người Dao Tiền thường làm nhà đất trệt, tường ghép gỗ, lợp mái lá cọ. Đây là loại hình nhà ở đã có từ rất lâu đời, phổ biến trong cuộc sống người Dao với quan niệm, có ở nhà nền đất thì mới có chỗ để cúng Bàn Vương. Nhà ở thường được dựng đơn giản 3 hoặc 5 gian đứng, dù to hay nhỏ đều theo một khuôn mẫu nhất định, gồm 1 cửa chính ở giữa nhà, 1 cửa phụ ở đầu hồi bên trái và 2 cửa sổ. 3 gian được sắp xếp: gian bên trái dùng để đặt buồng ngủ cho gia chủ, gian bên phải là buồng ngủ cho con cái, gian giữa thường rộng hơn hai bên, là gian để bàn thờ tổ tiên và tiếp khách.
Hiện nay, xóm Sưng có 3 hộ kinh doanh đón khách là các homestay: Thành Chung, Xuân Lan, Nhất Quý, một quầy trưng bày, giới thiệu, bán sản phẩm của gia đình bà Lý Thị Tiến. Điểm đặc biệt là trên 90% hộ vẫn giữ nguyên nét nhà đất trệt, lợp lá cọ truyền thống của người Dao; người dân còn giữ gìn, bảo tồn văn hóa của dân dộc như: nhuộm chàm, vẽ thêu thổ cẩm, những phong tục, tập quán, tín ngưỡng truyền thống... Chỉ cho chúng tôi xem ngôi nhà dựng gần xong, anh Đinh Văn Nhất, chủ homestay Nhất Quý chia sẻ: Mấy năm gần đây, được hỗ trợ của dự án du lịch cộng đồng Đà Bắc và Sở VH-TT&DL đầu tư, hướng dẫn làm du lịch cộng đồng tại địa phương, đến nay, đã có nhiều đoàn khách trong nước, quốc tế đến thăm quan, du lịch, trải nghiệm khám phá. Đa phần các đoàn khách quốc tế khi về đều có ấn tượng, hẹn sẽ trở lại cùng với bạn bè. Hiện nay, để phục vụ khách du lịch được tốt hơn, chúng tôi đã dựng thêm nhà, cải tạo cảnh quan môi trường xung quanh đảm bảo vệ sinh. Ngôi nhà mới được dựng vẫn giữ nguyên tường gỗ, mái lá cọ, nhưng được cải tạo lại nền nhà lát gạch, phòng ngủ, bếp, bàn ghế uống nước và nhiều vật dụng được làm từ gỗ, tre nứa, vừa tạo sự gần gũi, vừa mang dáng vẻ hiện đại, sạch sẽ, khang trang.
Với vẻ đẹp thiên nhiên hoang sơ, những ngôi nhà truyền thống của đồng bào Dao, cùng với văn hóa độc đáo của người Dao Tiền, bản du lịch cộng đồng xóm Sưng đã và đang trở thành điểm du lịch hấp dẫn, thu hút du khách đến thăm quan, du lịch, trải nghiệm khám phá.
