Nghề dệt thổ cẩm của người Thái (Sơn La)

Phụ nữ Thái ở Sơn La rất khéo tay trong việc dệt thổ cẩm. Đến nơi nào ở Sơn La bạn cũng dễ dàng tìm thấy một chiếc khung cửi dệt vải thổ cẩm. Các cô gái Thái trước khi về nhà chồng phải biết dệt thổ cẩm và thêu thùa, vì họ phải tự tay làm tặng bố mẹ chồng một bộ chăn đệm, trong đó có một chiếc khăn Piêu tặng mẹ chồng. Người Thái coi những sản phẩm dệt thổ cẩm là một phần trong đời sống vật chất và tinh thần của mình.

Ở bản Thèn Luông, Yên Châu, Sơn La, du khách có dịp chiêm ngưỡng những chồng chăn đệm sặc sỡ, trang trí bằng thổ cẩm được dệt hoàn toàn bằng tay nên độ chặt, lỏng, mềm, cứng của sản phẩm đều có thể theo ý muốn của người làm ra nó. Họ có thể dệt nên những miếng thổ cẩm để trang trí cho từng loại sản phẩm mà họ cần. Cầm trên tay mảnh vải thổ cẩm bạn sẽ cảm nhận được màu xanh của cây cối, màu vàng, trắng, hồng, đỏ của hoa rừng, màu vàng rực rỡ của ánh nắng mặt trời. Những đường nét hoa văn trên mảnh vải thổ cẩm thể hiện nét đẹp tâm hồn của người phụ nữ Thái Sơn La. Tính cách và tuổi tác được thể hiện rất rõ trên những sản phẩm thổ cẩm của người Thái. Với những cô gái Thái đang yêu thì không thể giấu nổi tình cảm của mình bằng những gam màu sáng chủ đạo. Còn những người phụ nữ lớn tuổi thì thiên về những gam màu trầm, với những đường nét rắn rỏi.

Nghề dệt thổ cẩm của người Thái Sơn La đã có từ rất lâu đời. Trước đây, khi kinh tế chưa phát triển, sản phẩm thổ cẩm được làm ra chủ yếu để phục vụ nhu cầu trong gia đình, làm của hồi môn khi con gái về nhà chồng. Ngày nay, sản phẩm thổ cẩm đã có mặt trên thị trường, thậm chí còn được người tiêu dùng ở các thành phố lớn yêu thích. Nhưng không phải lúc nào người tiêu dùng ở thành phố cũng có thể mua được thổ cẩm của những người dân tộc, đặc biệt là của người Thái. Vì nhiều sản phẩm thổ cẩm đang bán ở các thành phố được dệt bằng các thiết bị công nghiệp nên chất lượng kém, chỉ dùng một hai lần đã có hiện tượng xô vải, bạc màu... Trong khi, thổ cẩm của người Thái dệt thủ công dùng đến lúc sờn đường thêu và hỏng vải nhưng các đường nét hoa văn vẫn còn đẹp.

Thổ cẩm của người Thái Sơn La với những hoạ tiết hoa văn phong phú, độc đáo đã chiếm được cảm tình của nhiều du khách trong nước và quốc tế. Nhưng hiện nay, Sơn La chưa có những làng chuyên dệt thổ cẩm, vì vậy, sản xuất manh mún, tự phát nên nhiều sản phẩm tạo ra chưa phù hợp với thị hiếu của du khách. Để thổ cẩm trở thành sản phẩm du lịch phục vụ du khách, Sơn La cần tìm ra hướng đi mới bằng việc đầu tư có hiệu quả vào trang thiết bị sản xuất, thay đổi mẫu mã sản phẩm, tạo cơ hội cho các gia đình, làng bản có nghề truyền thống được tham gia các hội chợ nhằm tìm hiểu nhu cầu thị trường, thị hiếu tiêu dùng, cho ra đời những sản phẩm thích hợp.

Có thể nói, giữ được nghề dệt thổ cẩm là giữ được những nét văn hoá cổ truyền của người Thái. Nếu biết kết hợp giữa tính dân tộc và tính hiện đại thì nghề dệt thổ cẩm của người Thái Sơn La sẽ tạo được những mặt hàng kinh tế có giá trị trên thị trường.