Cơm nắm lá cọ: chút hương quê Phù Ninh, Phú Thọ
Đó chính là phong cảnh miền quê Phú Thọ, mà miền quê đó chính là đoạn sông Lô cuối huyện Đoan Hùng, thuộc xã Trạm Thản, Phù Ninh. Trạm Thản xưa vẫn được phong là “thủ đô lá cọ”.
Nói cây cọ là đặc sản của Phù Ninh quả không sai, với diện tích cọ đứng đầu tỉnh, đời sống kinh tế của người dân suốt nhiều thập kỷ gắn bó với sản phẩm cọ, ngoài lá cọ là vật liệu quan trọng để lợp nhà, còn có áo tời lá cọ, nón lá cọ, mành cọ, nhất là nón cọ. Những xã có nhiều cây cọ như Phú Mỹ, Trạm Thản, Gia Thanh, Phú Nham, Trị Quận, đi đến đâu người ta cũng gọi là “dân cơm nắm lá cọ”.
Nắm cơm bằng lá cọ, đích thị là người Phù Ninh. Để có nắm cơm lá cọ, không phải lá cọ nào cũng dùng để nắm được, phải tìm những lá cọ non của những cây cọ mới mọc thấp ngang thắt lưng. Tàu lá cọ nhỏ bằng miệng nón, còn phớt xanh hoặc chưa xòe hết, đem cắt bớt tua lá xung quanh, lau rửa sạch, để cho ráo nước. Cơm nấu chín, xới ra, dùng khăn mặt ướt hoặc tay nhúng nước lạnh nắm tròn lại, lăn cho kỹ, cho nhuyễn, tùy khẩu phần ăn cho một hay nhiều người mà chia thành nắm to, nắm nho, sau đó cho vào tàu cọ, túm lại buộc một đầu, lăn qua lần nữa cho chặt.
Thế là có một “móm cơm lá cọ” để cả ngày, thậm chí để sang ngày hôm sau vẫn không bị thiu. Đi làm đồng xa, đi buôn bán hay đi học phải ở lại lớp để lao động chiều, ai cũng có nắm cơm lá cọ. Đến bữa, mở móm cơm ra, nắm cơm trắng mịn hình trái bưởi có những đường sọc đều đặn của gân lá cọ trông đẹp mắt. Dùng dao cắt ra từng miếng cơm trắng mịn, bùi ngọt, thơm mùi gạo quê lẫn mùi lá cọ, chấm với muối vừng, muối sả hay sườn lợn rang muối. Hiện nay, loại cơm nắm này đã xuất hiện ở những nhà hàng đặc sản hay khu du lịch sinh thái, được cả khách ta lẫn khách nước ngoài ưa thích, nhưng chắc chắn những nắm cơm đó không có mùi thơm ngái của lá cọ non như cơm nắm vùng quê Phù Ninh .
