Lễ Cầu mưa của đồng bào Ê-đê – Đắk Lắk

Đây là một trong những nghi lễ nông nghiệp quan trọng được lưu truyền từ xa xưa. Mới đây, tại Không gian làng Ê-đê thuộc Làng Văn hóa-Du lịch các dân tộc Việt Nam, đồng bào Ê-đê thuộc làng Đăk Tuar, xã Cư Pui, huyện Krông Bông (Đăk Lăk) đã tái hiện lại Lễ Cầu mưa truyền thống để công chúng Thủ đô Hà Nội được tận mắt chứng kiến và hiểu thêm về những nghi lễ độc đáo, chứa đựng giá trị nhân văn sâu sắc của đồng bào.

Lễ cúng cầu mưa bắt đầu bằng việc đồng bào dựng cây nêu và một chòi Pưk trên mảnh rẫy. Chòi pưk có hai tầng, tầng trên (tầng trời) để thờ ông trời và bà trời, tầng dưới là kho lúa tượng trưng cho sự no đủ với một ít lúa đã được đặt bên trong. Dưới chân chòi đặt tượng thần Ác- người xui khiến chim thú vào phá rẫy, làm mất mùa màng khiến dân làng phải sống trong cảnh đói nghèo.

Những lễ vật cúng yang và thần linh được đựng trong dụng cụ đan bằng tre, nứa, đặt dưới đất cùng các tượng gỗ tạc hình thú như trâu, bò, heo, gà… Những tượng hình con chuột, nhím, heo và tổ ong được bà con sắp đặt ở xung quanh rẫy.

Trước chòi Pưk, khi âm thanh của dàn chiêng nổi lên, thầy cúng mở đầu nghi thức cúng với lời khấn cầu yang trời, yang đất, thần mưa đổ nước xuống để người có nước trồng tỉa, lúa trổ nhiều bông, chắc hạt, mùa màng bội thu, lúa đầy bồ, đầy kho, mọi gia đình trong buôn được no đủ… Tiếp theo, thầy cúng cầm bát rượu pha tiết heo vẩy vào các gùi lúa, công cụ lao động và vẩy xuống đất rẫy để mời các thần cùng dùng rượu với dân làng rồi tiếp tục quay về mâm cúng đọc lời khấn. Mọi người cùng reo hò, thể hiện sự đồng tình và quyết tâm bước vào mùa rẫy mới.

Thầy cúng tiếp tục nâng chén rượu, kính cẩn mời ông trời, bà trời, mời các thúng lúa trong chòi và đi xung quanh rẫy vẩy rượu vào mời các bẫy, những dụng cụ đuổi chim tượng trưng.

Chủ buôn được thầy cúng mời ăn thịt, uống rượu ở mâm cúng trước tiên, sau đó đến lượt bà con trong buôn. Chiêng trống được tấu lên rộn ràng. Lúc này, bà con bắt đầu toả đi bắt tổ ong lấy mật và kiểm tra các bẫy đặt quanh rẫy, các chàng trai cầm khiên, giáo múa một vòng quanh rẫy và đi về nhà chòi chặt đầu thần Ác với ý nghĩa trừ tà ma, đuổi thần Ác đi nơi khác.

Cuối cùng, mọi người thực hiện nghi thức chọc lỗ, gieo hạt và tưới nước, kết thúc những nghi thức của Lễ cầu mưa. Bà con Ê-đê và du khách tham dự cùng uống rượu cần, thưởng thức lễ vật và múa xoang trong nhịp cồng chiêng, trống mừng rộn rã./.