Thánh đường Chartres: Một Công trình kiến trúc độc đáo của Pháp
Mỗi nhà thờ trong số này đều độc đáo và đặc biệt, nhưng cùng nhau hình thành một mẫu tồn tại dai dẳng qua hàng thế kỷ và phát triển rộng khắp ở tất cả những nước theo đạo Cơ Đốc. Về cơ bản, mẫu này gồm một hệ thống không dựa vào độ bền của khối xây kiên cố mà dựa vào sự cân bằng các lực giữ ở thế quân bình. Vòm đỉnh nhọn thay cho vòm có chiều rộng thay đổi nhưng tất cả đều có cùng độ cao như nhau, trọng lượng của vòm đá lúc này tập trung vào một số điểm thay vì phân bố dọc theo cả vách tường, cho phép không gian ở giữa có thể mở ra như cửa sổ ngày càng lớn, và những điểm khác lực xô có thể chuyển xuống nền đất bên ngòai thông qua kết cấu chống đỡ lực xô của mái vòm, tạo cho toàn bộ cấu trúc một cảm giác thanh thoát và đường nét sinh động trước đó chưa hề đạt được.
Chartres áp dụng sơ đồ truyền thống hình thánh giá Latin, có gian giữa nhà thờ và ca đoàn bố trí ở chỗ đường giao nhau. Ca đoàn ở cuối gian nhà con hình bán nguyệt ở cuối nhà thờ, với các nhà nguyện tỏa ra. Chiều cao nâng lên bên trong đến 3 tầng: dây liên vòm gồm các cột hình trụ đỡ các vòm rộng, với thân cột nằm ở 4 hướng chính,thân cột bên trong nâng hết toàn bộ chiều cao đến tận mái cong dạng vòm, bao lơn đầu nhà thờ hẹp gồm 5 vòm nhỏ mỗi phần nhô ra khỏi phần chính, và phần trên tường rất sâu với họa tiết hình mạng gân. Điều khác thường, phần trên tường kéo dài xuống phía dưới đến một điểm bên dưới chân vòm. Trong số 9 tháp theo kế hoạch xây dựng Chartres ban đầu chỉ thực hiện có 2.
Trong khi theo nhiều cách, Chartres mang tính điển hình trong thời kỳ Gothic ban đầu, điều làm cho Chartres đặc biệt là vẫn giữ được tính hoàn hảo của công công trình điêu khắc - và thậm chí còn đặc biệt hơn là tất cả kính màu trong nhà thờ. Vì thế, theo kinh nghiệm chung, Chartres được xem là một trong những đỉnh cao trong kiến trúc thế giới.
