Tục kết chạ hai làng Xuân ổ - Ném Thượng, Bắc Ninh
Thôn Xuân Ổ (xưa tục gọi trang Ma Ổ, hay làng Ó), còn bảo lưu được quần thể di tích đình đền chùa cổ kính thâm nghiêm, trong đó có ngôi đền nằm ở phía Đông Nam. Căn cứ theo thần tích, sắc phong thì đền thờ Bà “Quý Minh” là một nữ danh tướng có công đánh giặc Nguyên-Mông vào thời Trần. Còn thôn Ném Thượng, xưa cũng có quần thể di tích cổ kính, nhưng bị phá trong tiêu thổ kháng chiến chống Pháp, hiện mới được khôi phục. Đình Ném Thượng thờ danh tướng thời Lý là Đoàn Thượng được phong “Đông Hải đại vương”; nhưng hẳn còn phối thờ một vị “Lý Tướng Công”, có công cùng với nữ tướng Quý Minh đánh giặc Nguyên-Mông vào thời Trần, đã để lại một tục kết chạ với truyền thuyết thiêng về người được thờ, tóm tắt như sau:
Vào thời Trần, triều vua Trần Thái Tông, quân Nguyên-Mông kéo sang xâm lược nước ta. Trước sự tấn công ồ ạt của quân giặc, vua Trần đã cùng với các tướng lĩnh cho quân và dân rút khỏi kinh thành Thăng Long để bảo toàn lực lượng, rồi tổ chức đánh du kích để tiêu hao sinh lực địch. Đồng thời, vua Trần còn ban Chiếu khắp thiên hạ tìm người tài giỏi ra giúp nước. Tại trang Ma ổ, Quý Minh đã chiêu mộ được hơn một nghìn quân sĩ và còn liên hệ với Lý Tướng Công đang đóng quân tại Ném Thượng, để cùng hợp quân với Trần Quốc Công (Hưng Đạo Vương Trần Quốc Tuấn) từ sông Thiên Mạc theo sông Hồng tiến đánh quân giặc ở Đông Bộ Đầu và giải phóng Thăng Long. Với chiến thắng lừng lẫy này, vua Trần đã phong thưởng cho các tướng sĩ, nữ tướng Quý Minh và Lý Tướng Công đều được phong thưởng thực ấp ở huyện Tiên Du.
Sau đấy, nữ tướng Quý Minh đã trở về trang Ma Ổ mở tiệc khao quân và Lý Tướng công cũng trở về Ném Thượng mở tiệc giao quân. Trong những ngày hai danh tướng mở tiệc khao quân, còn đích thân cùng gia tướng sang bên nhau thăm hỏi, động viên. Từ đấy về sau, hai làng cứ theo tục “kết chạ” giao lưu đó mà làm theo. Hàng năm, cứ đến dịp đình đám hội hè, hai bên lại cử đại diện sang nhau thăm hỏi động viên và giao lưu văn hóa.
Tục kết chạ với truyền thuyết thiêng về danh tướng được thờ của hai làng Ném Thượng và Xuân Ổ không những phản ánh dấu ấn lịch sử thời Lý-Trần, mà còn là nét văn hóa truyền thống mang tính thuần phong mỹ tục, tăng cường mối quan hệ tốt đẹp, tình đoàn kết giữa các làng xã trên và góp phần làm nên nét văn hiến của quê hương Kinh Bắc-Bắc Ninh.
