Đuông- món ngon ”đệ nhất Nam Bộ”
Đuông có nhiều loại, nhưng thông dụng nhất là đuông dừa và đuông chà là. Khác với đuông dừa, mỗi cây dừa có hàng trăm con, ngọn cây chà là chỉ có một con đuông mà thôi. Theo các tài liệu ẩm thực thì đuông được chế biến thành nhiều món tuỳ theo đuông dừa hay đuông chà là như: đuông dừa nướng lửa than chấm nước mắm me; đuông nướng ăn cuốn với cải trời, xà lách, càng cua, cải xanh, húng quế, tía tô, ớt hiểm xanh, chấm nước mắm me chua, uống với rượu; đuông tẩm nước mắm lăn bột chiên ăn với rau xà lách, rau thơm, tiêu lốt; đuông nấu cháo nước cốt dừa…Đuông chà là mang về, chẻ thật khéo tách con đuông ra còn nguyên vẹn, không bị dập để chất bổ dưỡng không bị tuôn ra ngoài. Sau đó đuông được cho vào tô nước mắm thật ngon vừa để ướp đuông vừa để thải chất dơ ra ngoài. Nhúng đuông vào nước bột có tẩm lòng đỏ hột gà và cho vào bếp chiên. Khi đuông vừa chín giòn thì phết thêm một lớp bơ Bretel chính hiệu để dậy mùi thơm quyến rũ. Và thế là thực khách có một món tuyệt vời lai rai với rượu chát hoặc rượu vang đỏ.
Còn có một cách ăn khác là đuông chà là tẩm nước mắm mà dân sành điệu thường gọi "đuông lội sông". Những con đuông vàng rụm dài khoảng 2-3 cm, mình tròn trịa, di chuyển trong đĩa nước mắm khiến người ta liên tưởng đến các chiến xa lội nước đang hành quân qua sông. Trên đĩa thức ăn, 4 "chiến xa" đuông đang chuyển động. Thực khách gắp lấy một "chiến xa" cho vào miệng, nhai cái bụp, vỏ đuông vỡ ra, chất protein loại albuminoid hoà tan chứa trong mình đuông lan toả ra miệng tạo nên hương vị ngọt ngọt, bùi bùi, vừa giống như trứng vừa giống như phô mai "con bò cười". Ăn đuông không nên ăn vội vã mà ăn từ từ, cắn từng con để tận hưởng hương vị "ngậm mà nghe".
“Đuông” dừa là loại côn trùng sống trong thân dừa. Hằng năm, cứ sau mùa giao phối, đuông thường chọn cây dừa sung sức để khoét ngọn vào sinh trứng. Trứng nở ra ấu trùng, sau đó mẹ con nhà đuông “mở chiến dịch khai chiến” trong thân dừa một cách thoả thích. Trung bình mỗi cây dừa có khoảng 100 con đuông, ngày đêm “đánh chén”, cho đến khi xuyên thủng ngọn dừa làm cây kiệt sức rồi úa tàn đến chết. Chủ vườn phải hạ đốn để bắt đuông. Mỗi con đuông dừa cỡ ngón tay cái, ú mập, béo tròn.
Đuông dừa nướng lửa than bằng cách dùng hai thanh tre hoặc trúc, chẻ vừa miếng làm nẹp, kẹp đuông còn sống vào giữa để lên lửa than nướng liu riu, trở qua xoay lại cho đến khi chín giòn. Lấy ra mở nẹp xếp vào đĩa. Sửa soạn chén nước mắm me (thực hiện bằng cách lấy me trái, lùi vào than cho chín rồi dầm với nước mắm Phú Quốc, thêm vài lát ớt, nêm chút đường, bột ngọt cho vừa ăn).
Đuông nướng ăn với các loại rau xà lách, cải trời, càng cua, cải xanh, húng quế, tía tô, ớt. Dùng đũa gắp đuông dừa lót lên các loại rau, cuốn lại, chấm vào chén mắm me chua, cắn một miếng nhai thong thả tận hưởng hết hương vị toả ra từ mùi hăng hăng, ngòn ngọt của rau, vị thơm lừng béo ngậy của thịt đuông, quện với vị chua chua của nước mắm me là vị cay nồng của ớt. Mùi vị tuy dân dã, nhưng sơn hào hải vị khó sánh kịp. Món đuông nướng hấp dẫn này có thể nhấm nháp lai rai với ly rượu.
Đuông là món ăn dân dã nhưng thời nay trở nên quý hiếm và khá đắt, không phải lúc nào cũng có. Ngay cả những lão nông lăn lộn với ruộng đồng, vườn tược trong đời cũng chỉ thưởng thức món này vài ba lần. Truyền rằng, món đặc sản đuông dừa nướng lửa than ở Nam Bộ đã được tiến cống cung đình triều Nguyễn dưới thời Hoàng thái hậu Từ Dũ và Hoàng hậu Nam Phương. Nhiều chuyên gia ẩm thực đã ví ấu trùng đuông dừa với “sơn dương trùng” mà Từ Hy Thái hậu thết đãi các sứ thần phương Tây, cũng không có gì quá đáng.
