Cổ kính chùa Bổ Đà – Bắc Giang

Thứ nhất là chùa Đức La,
Thứ nhì chùa Bổ, thứ ba chùa Tràng

Chùa Bổ Đà (thuộc huyện Việt Yên, tỉnh Bắc Giang) lưng tựa núi Phượng Hoàng xinh đẹp, mặt nhìn ra dòng sông Cầu yên ả. Nơi đây sơn thủy giao hòa, cảnh sắc, không gian nhuốm màu huyền thoại. Cảm động trước vẻ đẹp của chốn tổ Bồ Đà, người xưa đã có câu thơ:

Bốn bề phong cảnh lạ thay
Bồng lai kia cũng thế này mà thôi

Nét khác biệt của Bổ Đà so với các ngôi chùa truyền thống ở miền Bắc Việt Nam là lối kiến trúc ‘‘nội thông ngoại bế”, tạo vẻ u tịch, thanh vắng, linh thiêng. Cổng, tường bao được trình bằng đất với độ dày 0,8m, cao 2-3m. Đó cũng là những nét cổ độc đáo mà hiếm nơi nào còn giữ được. Hệ thống kiến trúc của chùa gồm gần một trăm gian liên hoàn, bố cục hài hoà với nhiều vật liệu dân dã: đất, gạch nung, ngói, tiểu sành...

Được khởi dựng vào thời Lê, hiện nay chùa còn nhiều tài liệu, hiện vật, cổ vật có giá trị lớn về mặt văn hóa, lịch sử, kiến trúc và mỹ thuật như: chuông đồng, bia đá, hoành phi, câu đối... Ngoài ra, chùa Bổ Đà hiện còn lưu giữ một kho tàng di sản Hán Nôm phong phú về số lượng, đa dạng về loại hình với hàng trăm cuốn kinh sách, luật giới nhà Phật. Đặc biệt trong chùa còn lưu giữ bộ mộc bản kinh Phật cổ nhất Việt Nam được khắc trên gỗ thị. Bộ kinh được hình thành từ ý tưởng của các vị tổ sư dựng chùa muốn có một bộ kinh để truyền dạy đạo Phật cho đời sau.

Chùa Bổ Đà có tổng cộng hơn 2000 mộc bản của các bộ kinh như: Lăng nghiêm chính mạch, Yết ma hội bản, Nam hải ký quy… Bổ Đà hiện cũng còn một vuờn tháp cổ, nơi tàng lưu xá lị, tro cốt nhục thân của các vị tăng ni. Với gần 100 ngôi tháp, vườn tháp chùa Bổ Đà được đánh giá là đẹp và lớn nhất Việt Nam. Vì là một trong những trung tâm lớn của dòng thiền Lâm Tế nên hằng năm đến kỳ “kiết hạ an cư”, có rất đông các vị tăng ni, tín đồ ở nhiều vùng khác nhau tập trung về đây tham thiền học đạo.

Lễ hội chùa Bổ Đà diễn ra vào ngày 17 và 18 tháng hai Âm lịch. Vào ngày này, đông đảo Phật tử và nhân dân gần xa đổ xô về đây lễ Phật, ngoạn cảnh, thành tâm cúng bái… Ngoài ra, với truyền thống của vùng Kinh Bắc, lễ hội Bổ Đà cũng là dịp để những liền anh, liền chị của làng, các quan họ trong vùng gặp gỡ, giao duyên, cất lên những làn điệu dân ca quan họ mượt mà, đằm thắm hồn quê…