Canh tro vỏ chuối của người M’nông

Hiện nay, trong đời sống của cộng đồng người M’nông vẫn giữ thói quen, sở thích nấu món canh cùng với tro. Đặc biệt là tro đốt từ các loại vỏ chuối chín phơi khô. Ngoài tro vỏ chuối, món ăn không thể thiếu hai nguyên liệu bao gồm đu đủ và măng chua. Đu đủ phải chọn những quả xanh hoặc vừa mới chớm chín, hườm hườm. Đu đủ được gọt vỏ, thái lát mỏng vừa ăn, rửa cho sạch mủ. Măng chua của người M’nông thường được ngâm khá lâu, vị chua nhiều. Vì vậy, khi nấu món canh này, măng chua cần được vắt hơi ráo nước ngâm để giảm bớt độ chua. Đồng bào M’nông lấy tro cho vào nước, sau đó lọc qua lớp màng vải hoặc các dụng cụ lọc tự chế để loại bỏ phần cặn của tro. Phần nước tro lọc được thường hơi ngả màu vàng nâu hoặc xam xám tùy theo lượng tro hòa vào trong nước ban đầu.

Món ăn kì công ở phần chuẩn bị các loại nguyên vật liệu, cách nấu lại khá đơn giản. Đu đủ và măng chua được bỏ từng lớp vào nồi theo lượng vừa đủ ăn, tiếp đó đổ phần nước tro lọc được vào nồi rồi nấu trên bếp, độ lửa phải lớn, đượm đun cho nồi canh thật sôi. Để món ăn thêm thơm ngon, nhiều gia đình M’nông cho thêm các loại thịt vào nấu. Thích hợp và thường dùng nhất là thịt nạc và xương, sườn heo của đồng bào. Sau khi thêm thịt đun chín, người M’nông để lửa vừa phải, đun cho đến khi đu đủ chín nhừ, thịt thật mềm. Đu đủ phải thật sự nát nhuyễn, một phần biến thành nước hòa trong canh.

Người M’nông cho rằng, nước tro vỏ chuối còn giúp các nguyên liệu khác trong món ăn mau chín nhừ, nhuyễn hơn và cuối cùng là công đoạn nêm nếm lại gia vị. Trước đây, đồng bào M’nông thường dùng nhiều tro để lọc thành loại nước có vị thật mặn để nấu thay muối. Ngày nay, người M’nông ngoài dùng tro tạo vị mặn đặc biệt cho món ăn thì còn thêm một số loại gia vị khác như muối, bột ngọt, hạt nêm. Đối với món canh tro vỏ chuối nấu với đu đủ và măng chua, người M’nông còn giã muối ớt để nêm nếm thêm. Một chút muối, bột ngọt cùng ớt rừng giã nhuyễn rồi thêm vào canh. Thường thì người M’nông sẽ dùng nhiều ớt trong món ăn này.

Với người M’nông, món ăn này phải có hương vị đậm đà, độ sền sệt mới ngon. Xương thịt được hầm kĩ tạo nên độ ngọt cùng vị cay cay, chua chua và mằn mặn nhưng không gắt. Món ăn từ những vỏ chuối khô là món ăn ngon truyền thống của người dân M’nông trên địa bàn tỉnh Đắk Nông./.

Nguyễn Nam