Độc đáo Lễ hội Lồng tồng xã Lý Quốc (Cao Bằng)
Ngày tổ chức Lễ hội Lồng tồng ở các xóm không giống nhau, một số xóm sẽ có ngày cố định như xóm Bản Sao tổ chức ngày mùng 5; 2 xóm Bằng Ca, Bản Khoòng tổ chức ngày mùng 6... Một số xóm như Hợp Nhất, Bang Dưới tổ chức vào ngày Dậu đầu tiên trong năm. Lễ hội được chia thành hai phần riêng biệt là phần lễ và phần hội.
Phần lễ được tổ chức trang trọng. Phần lớn tại xã Lý Quốc, mỗi gia đình chuẩn bị một mâm cỗ với nhiều món ăn phong phú như: gà luộc, bánh chưng, thịt rán, bánh khảo, khẩu sli... Trước khi diễn ra phần hội, mâm cỗ được người dân mang đến miếu thờ Thành hoàng làng để làm lễ, thể hiện sự biết ơn của người dân đến vị thần cai quản nông nghiệp và cầu mong năm mới mưa thuận, gió hòa, mùa màng bội thu, cuộc sống ấm no.
Có xóm, mâm cỗ được xếp theo dòng họ trong miếu Thành hoàng làng, tuy nhiên một số xóm mâm cỗ được xếp ngay tại đám ruộng to, bằng phẳng. Nhiều xóm còn tổ chức thi mâm cỗ và xem con gà nào to nhất, đẹp nhất. Mâm cỗ càng đẹp, gà càng to, béo càng thể hiện sự kính trọng của gia chủ đối với vị thần cai quản và một năm làm ăn phát đạt của gia chủ.
Sau khi phần lễ kết thúc sẽ chuyển sang phần hội. Tung còn là trò chơi không thể thiếu trong Lễ hội Lồng tồng, trò chơi được diễn ra ở bãi đất hoặc đám ruộng bằng phẳng. Trước một ngày diễn ra lễ hội, xóm cử người đi lấy cây mai để làm cột tung còn, cây mai cao, thẳng, có nhiều cành, vót kỹ lưỡng và được gắn vòng tròn ngay trên ngọn cây. Mỗi gia đình góp 2 quả còn, quả còn được khâu bằng vải có nhiều hoa văn, tượng trưng cho sự phong phú của vũ trụ. Người xưa quan niệm rằng, khi có người bắn trúng tâm của vòng tròn sẽ may mắn, bình an cả năm.
Ngoài trò chơi tung còn, các trò chơi khác như: kéo co, cờ tướng, bóng chuyền... diễn ra rất sôi nổi, không phân biệt giới tính, lứa tuổi. Thông qua các trò chơi giúp người dân giải tỏa được những căng thẳng của cuộc sống và cùng trải nghiệm những phút giây thư giãn sau một năm làm lụng vất vả. Đây cũng là dịp người dân được ăn bánh, uống trà, trò chuyện về một năm đã qua.
Trong Lễ hội Lồng tồng còn có phong tục đi lấy nước đầu năm. Trước khi lễ hội diễn ra, ông quan làng (người có uy tín trong làng) sẽ đi lấy nước mới tại mỏ nước đầu nguồn của xóm để thờ trong miếu thờ Thành hoàng làng. Sau khi lễ hội kết thúc, ông quan làng sẽ hắt ống nước lên miếu Thành hoàng làng để cầu mong một năm mới mưa thuận, gió hòa để bà con sản xuất nông nghiệp thuận lợi.
Xã hội ngày càng phát triển, Lễ hội Lồng tồng tại xã Lý Quốc vẫn được gìn giữ, cần được bảo tồn và phát huy./.
Mai Chi
