Trời Đồng Văn (Hà Giang) mùa xuân vẫn chìm trong sương giá, chẳng riêng buổi sáng sớm hay chiều về. Những dãy núi cao hùng vĩ, hoang sơ bạt ngàn chỉ một mầu đá tai mèo làm bạn với những đợt gió rét. Vậy mà tới Sủng Là, cảnh sắc dịu lại khi bày ra trước mắt là khung cảnh thung lũng trù phú, những thửa ruộng xanh mầu ngô, rợp sắc vàng hoa cải, phía xa là khói bếp vờn trên những mái nhà.

Trong hành trình đi tìm những căn nhà cổ và nghề truyền thống của người H’Mông, thôn Lao Xa, địa điểm cách trung tâm xã Sủng Là chỉ 6 km lại kích thích sự tò mò của du khách.

Thôn Lao Xa có năm ngôi nhà cổ có tuổi đời khoảng 80 năm và khoảng 60 ngôi nhà được xây dựng sau này nhưng đều theo đúng khuôn mẫu nhà trình tường truyền thống của người H’Mông. Đó là nhà ba gian, với những bức tường đất dày dặn, vuông vức cùng hệ thống cột nhà vững chãi, làm trụ đỡ cho mái ngói âm dương. Bên trong nhà là những bếp lửa luôn bập bùng đêm ngày để sưởi ấm cho mọi người.

Điều đặc biệt, ở đây, nhà nào nhà nấy đều trồng vài cây đào, cây lê, cây mận. Trước sân nhà, những luống rau cải xen kẽ trong vườn hay trồng thành một vạt dài dưới thung lũng. So các nơi khác, hoa đào, hoa lê ở Lao Xa nở muộn, thường cùng trổ bông sau Tết nên phải tháng Giêng mới là mùa quyến rũ nhất. Nhờ những loài hoa báo xuân này đồng loạt khoe sắc mà khung cảnh có thêm sức sống mới, hòa điệu cùng đó là những tấm váy thổ cẩm của các chị em người H’Mông đi chơi xuân. Sắc mầu rực rỡ này càng nổi bật trên nền là những hàng rào đá tai mèo chạy dài bên đường, lớp rêu phong trên mái nhà hay lấn át đi vẻ cô đơn của những cây sa mộc bên sườn núi.

Ở trong thôn, nhiều gia đình còn giữ nghề cha truyền con nối, nổi tiếng khắp vùng là nghề chạm khắc bạc. Nhìn những sản phẩm bạc thủ công do chính những nghệ nhân lành nghề làm, được bày mộc mạc trên những tấm vải lanh sờn mầu như mang tới cả một góc chợ phiên Đồng Văn thu nhỏ, ai nấy hẳn sẽ mê mẩn chẳng muốn rời.

Bài & ảnh: Nguyễn Lê