Hang Minh Cầm (Quảng Bình) - nơi lưu giữ nhiều giá trị văn hóa, lịch sử

Ai đã đi tàu Bắc-Nam, đoạn qua Quảng Bình chắc chắn sẽ nhớ đi qua 3 đoạn hang dài ở Phong Hóa, huyện Tuyên Hóa. Khi qua các đoạn của hệ thống hang, phóng tầm mắt nhìn về phía trước là con sông Gianh nước trong xanh, cùng với cánh đồng trải rộng một màu xanh mướt của lúa, ngô, khoai. Hệ thống hang Minh Cầm hiện có hai dạng, một dạng được hình thành bởi tự nhiên có từ thời kỳ tiền sử, còn một dạng được con người tạo dựng lên trong thời kỳ Pháp thuộc nhằm mở tuyến xe lửa Bắc-Nam.

Đến với hang Minh Cầm, ta không thể không tò mò khi đặt chân trước cửa hang tự nhiên, ngay phía ngoài vòm cửa rộng có 3 tảng đá tạo thành cổng lớn. Theo người dân nơi đây, trong hang rất tối, đi vào bên trong hang có đoạn phình ra rộng khoảng 40m, nhưng có những đoạn chỉ rộng chừng 1m, đủ để 1 người chui qua, người dân vào hang khám phá cũng chỉ mới đi được tầm 5km rồi trở ra. Nhưng nhiều người khẳng định bên trong lòng hang chạy dài có chứa nhiều khối đá nhũ rất đẹp và lạ mắt. Nếu được đầu tư thì nơi đây sẽ là điểm khám phá lý tưởng của du khách trong và ngoài nước.

Không chỉ có thắng cảnh hữu tình, nơi đây còn phát hiện thấy di chỉ khảo cổ người xưa. Theo bài viết “Minh Cầm xứ tiên sa” của tác giả Phan Viết Dũng thì từ năm 1922, nhà khảo cổ học E.Patte khai quật di chỉ hang Minh Cầm đã tìm thấy dấu tích của người xưa. Đó là hộp sọ của một em bé 9 tuổi mang đặc điểm chủng tộc Negrito, bên cạnh đó còn phát hiện được mảnh xương hàm dưới của cá thể khác, thuộc chủng tộc Mongoloid. Ở đây, người ta còn tìm thấy một số rìu bôn đá có vai, rìu tứ giác mài toàn thân, công cụ ghè đẽo bằng đá, đồ trang sức và đồ gốm.

Trong di vật tìm được ở hang Minh Cầm đáng chú ý là bình gốm tô màu và những đồ trang sức bằng các chất liệu khác nhau như hoa tai vỏ sò, hạt chuỗi bằng đá xanh. Những di chỉ khảo cổ học tìm thấy ở đây chứng tỏ Minh Cầm là nơi cư trú của cư dân thời tiền sử.

Bên cạnh những giá trị khảo cổ và danh thắng, Minh Cầm còn được công nhận là di tích lịch sử cấp tỉnh. Thời kỳ kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ, nơi đây còn là căn cứ kháng chiến, đã được sử dụng làm nơi cất giấu vũ khí, lương thực phục vụ cho kháng chiến, che chở cho bộ đội và nhân dân.

Ông Trần Xuân Lựu, nguyên Bí thư Đảng ủy xã Phong Hóa cho biết: "Ngoài vẻ đẹp thiên nhiên tạo nên, hang Minh Cầm còn có vai trò quan trọng trong các cuộc chiến tranh chống Pháp và chống Mỹ. Nằm ở vị trí thuận cả đường sông, đường tàu lửa nên nơi đây là nơi chứa lương thực, vũ khí của bộ đội. Khoảng năm 1968-1969, lúc đó tôi cùng với lực lượng dân quân của Hợp tác xã Nam Phong nhiều lần được điều động xuống bốc vác đạn dược, lương thực và các nhu yếu phẩm phục vụ cho chiến trường miền Nam vào cất giấu ở trong hang; khi cần lại được điều động bốc vác hàng hóa xuống ghe, thuyền theo dòng sông Gianh đưa về xuôi."

Như vậy có thể thấy, hang Minh Cầm hội đủ các yếu tố: lịch sử, di tích, danh thắng. Ông Trần Đình Tú, Phó Bí thư Đảng ủy xã Phong Hóa cho biết: Hàng năm, chính quyền địa phương cũng đã tổ chức phát dọn, vệ sinh thường xuyên, tổ chức tuần tra, bảo vệ, cấm người khai thác đá, làm biến dạng cửa hang. Tuy nhiên, hiện nay, hang vẫn chưa có lối chỉ dẫn cho khách vào tham quan, đường sá đi lại trong khu vực và vào hang vẫn còn khó khăn.

Để khai thác hang Minh Cầm phục vụ cho du lịch thì cần phải có kinh phí để đầu tư xây dựng, nâng cấp cơ sở hạ tầng như: lối chỉ dẫn, đường sá, điểm dừng chân ngắm cảnh, cơ sở lưu trú và hậu cần… Bên cạnh đó, ngành du lịch cần quảng bá rộng rãi hang Minh Cầm và các hang động đẹp khác cùng với hệ thống hang động tại Phong Nha-Kẻ Bàng, tạo thành tuyến du lịch hang động phong phú để du khách trong và ngoài nước biết đến.

Hiện, độ dài của hang chưa xác định được, nhiều nhà địa chất, thám hiểm đã đến đây nhưng vẫn chưa khám phá hết bí ẩn trong lòng hang. Nếu được đầu tư, khai thác, chắc chắn nơi đây sẽ làm hài lòng du khách và là tiềm năng lớn cho phát triển du lịch, phát triển kinh tế-xã hội của vùng quê Phong Hóa./.