Nghe cảm nhận của người bạn xa lần đầu thăm thành phố Lào Cai, tôi thêm tự hào về nơi mình đang sống, một đô thị biên giới độc đáo có “rừng trong thành phố, thành phố trong rừng”.

Những hàng cây mang tên năm tháng

Câu chuyện về cảm nhận của những người bạn ở Thủ đô lên thăm thành phố Lào Cai bỗng gợi cho tôi suy nghĩ nhiều hơn về những hàng cây đang vươn lên xanh ngắt trên các phố phường mà tôi đã đi qua, về cả một hành trình mà những hàng cây đầu tiên mọc lên từ bãi đổ nát của thị xã xưa đến nay đã tròn 30 năm.

Một góc thành phố Lào Cai - “ thành phố trong rừng”.  Ảnh: TL

Ngược thời gian, trở về thời điểm sau năm 1975, thị xã Lào Cai thuộc tỉnh Hoàng Liên Sơn là một đô thị sầm uất bên bờ sông Hồng với hoạt động giao thương diễn ra nhộn nhịp. Vậy nhưng, sau cuộc chiến tranh bảo vệ biên giới 2/1979, các thị xã và thị trấn của tỉnh bị tàn phá nặng nề. Những dãy phố tan hoang, những ngôi nhà xây bị sập đổ, những hàng cây xanh cũng đổ. Vậy nhưng, như có một phép màu kỳ diệu, bên ngôi đền Thượng linh thiêng thờ Quốc công Tiết chế Hưng Đạo đại vương Trần Quốc Tuấn nhìn xuống ngã ba sông Hồng và sông Nậm Thi vẫn có một cây đa đại thụ đứng hiên ngang như một chứng nhân của lịch sử qua hơn 300 năm. Năm 2012, cây đa đền Thượng là cây cổ thụ đầu tiên của tỉnh Lào Cai được Hội Bảo vệ thiên nhiên và Môi trường Việt Nam công nhận là Cây di sản Việt Nam và là cây thứ 155 trong cả nước được công nhận danh hiệu này ở thời điểm đó.

Câu chuyện về cây đa linh thiêng bên sông Hồng ở thành phố biên giới Lào Cai trải qua chiến tranh vẫn vững vàng vươn lên với sức sống mãnh liệt khiến tôi nghĩ đến những khu rừng, những hàng cây trên khắp các tuyến phố Lào Cai hôm nay cũng in dấu tháng năm. Thành phố Lào Cai tựa lưng vào đồi Nhạc Sơn với rừng cây xanh ngắt bốn mùa, đây cũng được coi là “lá phổi xanh” điều hòa khí hậu. Từ khu rừng bị tàn phá sau chiến tranh, những cây keo, cây mỡ được trồng lại trên đồi Nhạc Sơn giờ đã to cả vòng tay người ôm, cây nào cũng vươn lên thẳng tắp, tán đan vào nhau thành khu rừng tuyệt đẹp. Xuyên qua khu rừng xanh mát là con đường bê tông như dải lụa dành cho người yêu thiên nhiên đi bộ hoặc đạp xe ngắm cảnh.

Không chỉ có đồi Nhạc Sơn, thành phố Lào Cai còn có những khu rừng trải dài dọc theo sông Hồng, những tuyến đường với những hàng cây lâu năm tuyệt đẹp. Có thể kể đến đường Lê Quý Đôn với hàng bằng lăng cổ thụ, thân cây rêu phủ xanh rì, bung hoa tím mùa hạ. Đoạn đường cầu Cốc Lếu đến gần Công viên Hồ Chí Minh rực đỏ sắc hoa phượng vĩ tháng 5; rồi đường Quy Hóa, Ngô Quyền thơm ngát hương hoa ngọc lan, hương hoa sữa những đêm đông sương lạnh. Với những người đã sinh sống ở thành phố Lào Cai từ những năm đầu tái lập tỉnh sẽ không khỏi nhớ nhung, bâng khuâng, xao xuyến khi đi dưới những hàng cây kỷ niệm của một thời gian khó.

Màu xanh thành phố trong rừng

Sau 30 năm kể từ khi tái lập tỉnh, hôm nay thành phố Lào Cai đã trở thành một đô thị trẻ hiện đại bậc nhất các tỉnh biên giới Tây Bắc với tốc độ phát triển mạnh mẽ chưa từng có. Nhìn vào bức tranh tổng thể, thành phố Lào Cai đang được xếp hạng đô thị loại II và trên hành trình trở thành đô thị loại I. Trong mỗi giai đoạn phát triển, thành phố lại có thêm nhiều dự án phát triển mới góp phần nâng tầm đô thị văn minh, hiện đại hơn.

Điều đáng nói là các khu đô thị của thành phố Lào Cai không hoàn toàn bị bê tông hóa mà có sự kết hợp hài hòa giữa mật độ xây dựng và không gian dành cho giao thông, công viên cảnh quan, cây xanh để trở thành một đô thị sinh thái, đô thị xanh đáng sống. Có thể kể đến khu đô thị The Manor Eco Lào Cai với tổng diện tích 14,3 ha được quy hoạch có mật độ xây dựng là 26%, còn 74% diện tích dùng cho không gian như giao thông và phát triển cây xanh trong khu đô thị.

Khu đô thị The Manor Eco Lào Cai với những tuyến phố xanh mát.    Ảnh: TL

Chị Hoàng Linh Nhâm, công dân trong khu đô thị The Manor Eco Lào Cai khoe với tôi những bức ảnh chụp cảnh gia đình đi dạo trên đường phố nhỏ yên tĩnh trải đầy màu hoa vàng rực rỡ như tấm thảm và phía trên là màu xanh tươi mát của tán cây đan xen vào nhau. “Khắp các tuyến phố ở đây đều nhiều cây xanh, như cây sưa, cây sấu, xà cừ… tạo nên bầu không khí trong lành. Nhờ có nhiều cây xanh nên đường phố luôn râm mát ngay cả trong ngày nắng gắt. Tôi rất tự hào về thành phố mình đang sống, đặc biệt là khu đô thị nơi gia đình đang ở giống như trong một khu rừng xanh tươi”, chị Nhâm chia sẻ.

Và điều tuyệt vời hơn là khi những vườn cây, rừng cây mọc lên bao quanh thành phố đã thu hút nhiều loài chim đến xây tổ như trong rừng tự nhiên. Anh Liêu, nhân viên bảo vệ Trường THPT Dân tộc nội trú tỉnh, người có sở thích nuôi chim và gà rừng ở thành phố quả quyết với tôi có lần đã nhìn thấy cả một đàn gà rừng bay xuống vườn cây phía sau trụ sở UBND tỉnh kiếm ăn, những con gà trống cất tiếng gáy te te khoe bộ lông vàng óng ả làm anh mê mẩn.

Còn tôi cũng không ít lần thấy những đôi cu gáy, chào mào, vành khuyên tha rác làm tổ, đàn sóc chạy nhảy đuổi nhau trên cành ngay trong khu vườn xanh tươi và yên bình ở trụ sở khối 1, khối 2, công viên Nhạc Sơn, thậm chí ngay trong vườn cây phía trước trụ sở Tỉnh ủy, cạnh đại lộ Trần Hưng Đạo nườm nượp xe cộ qua lại. Ít đô thị sầm uất, nhà cao tầng san sát, bên cạnh nhịp sống hối hả lại có không gian bình yên và trong lành đến vậy.

Hướng tới đô thị xanh đáng sống

Thực tế cho thấy, cùng với phát triển kinh tế - xã hội, trong những năm qua, tỉnh Lào Cai nói chung và thành phố Lào  Cai nói riêng luôn quan tâm trồng cây xanh, xây dựng đô thị sinh thái để Lào Cai trở thành thành phố đáng sống. Để hiện thực hóa ý tưởng xây dựng “rừng trong thành phố, thành phố trong rừng”, giai đoạn 2015 - 2020, thành phố Lào Cai đã hoàn thành cải tạo cây xanh tại 40 tuyến phố nội thị và các khu vực tái định cư; cải tạo, xây dựng mới 7 tiểu công viên với diện tích 2,6 ha. Cùng với đó, trồng mới, thay thế hơn 3.500 cây xanh tại các tuyến đường, cơ quan, công sở, trường học.

Theo ông Nguyễn Tiến Dũng, Giám đốc Xí nghiệp Công viên cây xanh thành phố Lào Cai, ngay trong 6 tháng đầu năm 2021, xí nghiệp đã trồng mới hơn 730 cây bóng mát; tẩy cành, tỉa chồi gần 5.800 cây; khống chế chiều cao hơn 1.000 cây; chặt hơn 300 cây bị sâu bệnh, nguy hiểm; quét vôi hơn 10.000 gốc cây xanh; duy trì tốt việc chăm sóc hàng nghìn m2 bồn hoa, thảm cỏ, thay hoa thời vụ, chăm sóc hoa hàng rào, đường viền… Đơn vị cũng đã sản xuất hơn 19 vạn cây giống các loại, trong đó 3.700 bầu cây bóng  mát, 3.300 bầu cây trổ hoa tạo hình, 68.000 bầu thảm cảnh, 68.000 bầu cây hoa... Những con số đọc lên có vẻ khô khan nhưng cho thấy sự nỗ lực của những công nhân cây xanh trên hành trình xây dựng những khu “rừng trong thành phố” và “thành phố trong rừng”.

Để trở thành đô thị loại I, thành phố Lào Cai phấn đấu đến năm 2025 sẽ nâng cao chất lượng, mật độ cây xanh đô thị, thay thế tối thiểu 80% cây xanh không đúng chủng loại trên các tuyến phố văn minh, tuyến phố kiểu mẫu; cải tạo và trồng mới cây xanh tại các công viên Thủy Hoa, Thủy Vỹ, Nhạc Sơn và các tiểu công viên. Thành phố cũng sẽ xây dựng mỗi xã, phường có ít nhất một điểm nhấn về hoa và cây xanh cảnh quan; nâng cao chất lượng, giá trị hệ thống rừng cảnh quan trong khu vực nội thị. Phải rồi, đó là một cuộc đổi thay đang bắt đầu từ hôm nay khi những hàng cây xưa cũ đã hoàn thành sứ mệnh của mình và không còn phù hợp sẽ phải nhường chỗ cho những hàng cây khác mọc lên làm đẹp thêm cho thành phố. Dù có nuối tiếc cho những mùa đông lá bàng rơi đỏ góc phố, nhưng thành phố biên cương với những khu rừng sẽ trở thành nơi đáng sống với thế hệ chúng tôi và thế hệ sau này.                  

Tuấn Ngọc