Thơm ngon rượu ghè làng Kon Jơ Ri – Kon Tum
Kon Jơ Ri là làng của người Ba Na di cư từ xã Đăk Blà (thành phố Kon Tum) sang xã Đăk Rơ Wa lập nghiệp từ nhiều năm trước. Ngôi làng nằm trên một khu đất cao ráo và tương đối bằng phẳng, với một không gian thoáng đãng, mặt hướng ra dòng sông Đăk Bla có cánh đồng phù sa màu mỡ thẳng cánh cò bay.
Sống giữa núi đồi và bên dòng sông Đăk Bla miên man con nước ngược xuôi, người Ba Na ở đây rất chân chất và dễ gần. Trong đời sống sinh hoạt của người dân, rượu ghè là phẩm vật không thể thiếu để họ dâng lên thần linh trong các dịp lễ hội và cùng nhau thưởng thức nhằm thắt chặt tình đoàn kết trong cộng đồng.
Với sự khéo léo, đảm đang của mình, phụ nữ Ba Na ở làng Kon Jơ Ri chính là những người làm ra những ghè rượu thơm ngon.
Để có rượu ngon là ở kỹ thuật làm men. Để làm ra những bánh men, người phụ nữ phải vào rừng tìm cây hiam (một loại cây rừng - PV) rồi lột vỏ đem về giã làm men. Tuy nhiên, phải lấy cây hiam có nhựa vàng, mọc lẻ, không lấy cây có nhựa trắng và mọc thành khóm.
Bình quân một cây hiam lột vỏ thường lấy được khoảng 4-5kg vỏ. Vỏ cây hiam đem về được chặt nhỏ trộn với ớt, củ riềng rồi giã nhỏ, ngâm ép lấy nước và giã với gạo xà cơn. Gạo giã nhỏ thành bột. Lấy bột gạo làm thành những bánh men trắng. Phơi bánh men khô để dùng dần.
“Khó nhất trong nghề chế biến rượu ghè là ủ men. Nếu ủ men lên nhiều quá (chảy nước ra - PV) thì rượu sẽ chua. Nếu men chưa lên mà đem ủ rượu, thì rượu sẽ nhạt. Men lên đều là mặt men có nước đọng lại như sương và khi sờ tay vào bao gùi ủ men thấy nóng ấm đều là tốt nhất’’.
Thường 1 lạng men, bà con dùng cho 10kg gạo, gào, bo bo hay nếp than. Gạo, gào, bo bo hay nếp than sau khi nấu chín để nguội, bóp rời và trộn với men rượu rồi đem ủ trong ghè. Rượu ghè để càng lâu càng ngon.
Giá từng loại rượu ghè cũng có sự khác nhau. Thường thì, 1 ghè rượu 10 lít, nếu là rượu nếp than có giá 500.000 đồng/ghè, nếu là rượu gào 400.000 đồng/ghè, còn rượu xà cơn có giá 300.000 đồng/ghè.../.
