Thôn Là A – Thuận Nam (Ninh Thuận) giữ nghề mây tre đan

Anh Tạ Yên Tình (bên phải) truyền nghề đan lát mây tre truyền thống của đồng bào Raglai cho thanh niên địa phương.

Trở lại thôn Là A vào những ngày đầu tháng 11 năm nay, chúng tôi được sống trong không gian thanh bình no ấm của đồng bào Raglai gắn bó với nghề mây tre đan. Ngồi trước hiên nhà, anh Tạ Yên Tình chăm chú đan những chiếc gùi xinh xắn kịp giao theo đơn đặt hàng của bà con trong làng. Anh tỉ mỉ chạy chỉ từng nút mây rừng trên chiếc vành tre của chiếc gùi nhỏ xinh xắn. Anh Tình là nghệ nhân đan gùi nổi tiếng ở xã vùng cao Phước Hà. Những chiếc gùi đan đường nét tinh xảo của anh được bà con mua đi rẫy, du khách mua làm quà trưng bày trong gia đình, phục vụ tiết mục múa trong các chương trình văn nghệ.

Tạ Yên Tình vừa bước qua tuổi 55, anh đã có hơn 30 năm gắn bó với nghề mây tre đan do cha mẹ truyền dạy. Anh Tình cho biết vật liệu chính để đan gùi là cây là a, đan nia là cây lồ ô và dây mây dúi bò ở trên núi cao, cách thôn Là A khoảng một buổi đường đi bộ. Khó nhất của nghề đan lát là người thợ đan phải biết vót nan có độ dày bằng nhau, trăm sợi đều như một, đan ra sản phẩm mới tinh xảo. Anh dùng nhựa cây Ta-nung có màu đen nhánh nhuộm nan là a và các thanh tre trụ đỡ bốn góc gùi tạo nên sắc màu hoa văn cho chiếc gùi thêm duyên dáng, bền đẹp. Mỗi chiếc gùi lớn có chiều cao 35 cm do anh Tình đan bán cho bà con với giá 400 ngàn đồng/chiếc; gùi trung có chiều cao 30 cm phục vụ biểu diễn văn nghệ 300 ngàn đồng/chiếc; gùi nhỏ 20 cm dùng để trang trí có giá 200 đồng/chiếc. Anh Tình mất khoảng 7 ngày vừa lên núi cao lấy là a vừa ra nan đan lát hoàn thành một chiếc gùi lớn. Thanh niên trong làng đến học nghề được anh Tình tận tâm truyền dạy.

Cách nhà anh Tình vài mươi bước chân là nhà bà Tạ Yên Thị Đê, nghệ nhân đan mây tre tiêu biểu của thôn Là A. Ngồi trước hiên nhà vừa bỏm bẻm nhai trầu, bà Đê vừa gầy nan đan gùi theo đặt hàng của bà con thôn Rồ Ôn. Bà Đê là một trong những phụ nữ cao tuổi thôn Là A còn giữ nghề mây tre đan. Tròn bảy mươi tuổi, đôi tay của bà Đê vẫn thoăn thoắt đan “long mốt, long hai” gắn kết những chiếc nan là a, lồ ô thành gùi, thành nia, thành tấm cót phục vụ nhu cầu đời sống người dân trên địa bàn xã Phước Hà. Sản phẩm mây tre đan mang thương hiệu Bà Đê ở thôn Là A bền đẹp được người tiêu dùng ưa chuộng. Thời còn trẻ, bà Đê tham gia bộ đội đánh Mỹ trên vùng chiến khu Anh Dũng. Khi đất nước yên bình, bà về làng xây dựng gia đình hôm sớm làm ruộng, làm rẫy nuôi dạy con cái trưởng thành. Ngừng tay đan gùi bà Đê chia sẻ niềm vui: “Từ hồi còn nhỏ ở trên núi cao, tôi được cha mẹ dạy nghề đan gùi, đan nia, đan tấm cót phục vụ sinh hoạt gia đình. Đường đi nước bước của sợi nan nằm trong bàn tay của mình dẫn dắt nó gắn chặt với nhau tạo nên nét đẹp của từng loại sản phẩm mây tre. Từ tiền trợ cấp bệnh binh 2 triệu đồng kết hợp thu nhập từ nghề đan lát khoảng 1 triệu đồng/tháng, đảm bảo được cuộc sống gia đình bà Đê. Tui hết lòng truyền nghề đan lát mây tre con cháu tộc họ và bà con thôn xóm giữ lấy nghề truyền thống của ông bà mình. Còn sức khỏe là tôi còn gắn bó với nghề mây tre đan vừa có thu nhập vừa đem lại niềm vui”.

Anh Ané Dớ, Trưởng Ban quản lý thôn Là A cho biết: Toàn thôn hiện có 173 hộ, với 695 nhân khẩu là đồng bào Raglai. Đời sống của bà con dựa vào nguồn thu nhập chủ yếu từ 50 ha ruộng lúa chủ động tưới gieo trồng 2-3 vụ/năm và chăn nuôi gia súc có sừng. Trong những năm qua, Nhà nước có nhiều chương trình hỗ trợ sản xuất, chăn nuôi gia súc, xây dựng hạ tầng nông thôn giúp người dân địa phương vươn lên làm ăn, bảo đảm cuộc sống gia đình ngày càng no ấm. Thôn Là A hiện có trên 15 hộ, với 20 lao động gắn bó với nghề mây tre đan truyền thống, sản phẩm của bà con được thương lái từ miền xuôi lên thu mua cung cấp cho người tiêu dùng trong tỉnh. Cấp ủy, chính quyền địa phương khuyến khích bà con phát triển nghề mây tre đan vừa gìn giữ nghề truyền thống của đồng bào Raglai vừa có thêm thu nhập nâng cao đời sống gia đình, tích cực góp phần xây dựng xã Phước Hà phấn đấu đạt chuẩn nông thôn mới./.