Tục xả xui của người Jrai
Lễ Boah H’Drieng được tổ chức nhằm cầu mong Yàng mang đi cái xấu xa, bệnh tật, đen đủi. Chủ trì buổi lễ là già làng hoặc người uy tín. Do đặc thù của công việc nương rẫy nên người Jrai thường chọn làm lễ sau khi mùa màng đã thu hoạch xong.
Chị Siu H’Ngân (thôn Chrôh Pơnan B, xã Chrôh Pơnan, huyện Phú Thiện) cho hay: “Còn vài tháng nữa là tới ngày sinh con đầu lòng nên mình đến nhờ già làng làm lễ Boah H’Drieng để cầu mong mọi điều tốt đẹp đến với cả 2 mẹ con”. Còn anh Rcom Mak (chồng chị H’Ngân) thì chia sẻ: “Mình làm lễ này với mong muốn vợ mình được yên tâm và mọi việc đều suôn sẻ hơn trong thời gian sinh con đầu lòng”.
Thông thường, gia đình chuẩn bị 1 ché rượu, 1 con gà trống để cúng Yàng. Địa điểm làm lễ là một dòng sông hay dòng suối. Người muốn xả xui được già làng hướng dẫn các thủ tục trầm mình, tắm dưới lòng sông để gột rửa những điều xấu xa, vận xui. Tiếp đến, già làng choàng lên người gia chủ 1 chiếc áo cũ rồi lấy rượu với máu gà đã trộn sẵn, vừa cầu khấn vừa bôi 7 lần lên sau lưng áo của người được xả xui; lấy đầu gà quét 7 lần vào đôi tay. Sau đó, người được xả xui phải lội ngược dòng sông/suối qua 1 thanh tre, hai bên buộc dây màu trắng được đóng sẵn tại dòng sông/suối. Việc buộc dây trắng mang ý nghĩa tâm linh, biểu tượng cho cái đẹp, cái ơn phước của Yàng để ngăn cản những điều đen đủi bám theo trong cuộc sống hàng ngày. Sau khi lội ngược qua cái “cổng thần linh”, người được xả xui cởi bỏ cái áo cũ thả theo dòng nước cho nước cuốn trôi đi với mục đích vứt bỏ cái cũ, cái xấu và làm sạch tâm hồn, thân thể.
Kết thúc buổi lễ, già làng và người được xả xui trở về nhà để tiếp tục làm lễ cầu mong các thần linh, ông bà, tổ tiên phù hộ. Người nhà sẽ mời mọi người uống ngụm rượu ghè chung vui, cuối cùng già làng sẽ cầu chúc mọi điều tốt lành đến với gia chủ.
Già làng Ksor Diơng cho hay: “Trước đây do điều kiện sống còn khó khăn, chưa có bệnh viện, thuốc men nên người Jrai thường làm lễ Boah H’Drieng để cầu mong Yàng phù hộ, bảo vệ, giúp đỡ dân làng được ấm no, khỏi bị bệnh tật. Bây giờ hiện đại rồi, khi bệnh tật, đau ốm thì đến bệnh viện, ai cũng có thẻ bảo hiểm y tế nên không phải lo. Giờ thì chúng tôi làm lễ này với mục đích trấn an tinh thần và cũng là để lưu giữ nét văn hóa truyền thống của người Jrai cho con cháu trong làng biết”./.
