Vũ điệu Tắc Xình - Độc đáo của người Sán Chay (Thái Nguyên)

Theo quan niệm tín ngưỡng của người Sán Chay, múa Tắc Xình (múa Cầu mùa) mang ước nguyện của con người, về một năm tiết trời thuận lợi, muôn loài sinh sôi, lúa ngô được mùa, bản làng bình yên, hạnh phúc. Đồng thời thể hiện đạo lý tưởng nhớ tổ tiên, là cầu nối tâm linh giữa đất trời và lòng người, cõi sống và cõi chết, thế hệ trước và thế hệ sau, thắp lên niềm tin, khát vọng chinh phục thiên nhiên của người dân lao động.

Múa Tắc Xình hội tụ các yếu tố của trình thức diễn dân gian, trải qua thời gian dài tồn tại, phát triển đã được cộng đồng người Sán Chay thừa nhận và lưu truyền qua nhiều thế hệ, trở thành một di sản phi vật thể đặc sắc cấp quốc gia của tỉnh Thái Nguyên. Đồng thời góp phần vào sự đa dạng văn hóa trong vườn hoa văn hóa cộng đồng các dân tộc Việt Nam.

Điệu dân vũ dân gian được đồng bào dân tộc Sán Chay sử dụng trong các dịp lễ hội lớn, quan trọng của cộng đồng, đặc biệt là trong lễ hội Cầu Mùa tổ chức vào dịp cuối năm.

Theo nghệ nhân La Như Ý (Phú Lương -Thái Nguyên), múa Tắc Xình có giá trị lịch sử, văn hóa lâu đời, gắn bó mật thiết với đời sống người Sán Chay, được các nghệ nhân lưu truyền bằng hình thức truyền miệng và truyền dạy trực tiếp.

Âm nhạc trong múa có tiết tấu nguyên sơ, không pha tạp các tiết tấu âm nhạc hiện đại. Chỉ với tiếng “tắc, xình” phát ra từ những nhạc cụ thô sơ từ tre, nứa... và những động tác múa như điệu đánh mài dao, phát nương, dọn rẫy, tra mố, hái lượm.... Ngôn ngữ trong Múa Tắc Xình đơn giản, dễ thực hành, người học dễ nhớ, có tính cộng đồng cao.

Bức tranh văn hóa dân tộc Sán Chay đa sắc màu hiện diện sinh động qua những vũ điệu mang triết lý, tín ngưỡng, ẩn chứa màu sắc tâm linh.

Các nhạc cụ dân dã trống, kèn và gõ những ống nứa to nhỏ, dài ngắn khác nhau tạo ra những âm thanh lúc khoan lúc nhặt giữ nhịp cho điệu nhảy.

Múa Tắc Xình là một đặc trưng văn hóa của người Sán Chay, không chỉ có giá trị lịch sử, văn hóa mà còn có giá trị cung cấp cho các nhà khoa học nhiều tư liệu quý trong việc nghiên cứu về nền văn hóa cộng đồng 54 dân tộc Việt Nam./.