Tại các vùng cửa sông, bờ biển hàng năm được bồi tụ bởi hàng triệu mét khối phù sa hình thành nên sinh cảnh đất ngập nước với hàng nghìn ha rừng ngập mặn, xen lẫn bãi bồi, đầm lầy và các con lạch. Tiêu biểu cho loại hình này là Vườn Quốc gia Xuân Thuỷ (Giao Thuỷ) và Nam Điền (Nghĩa Hưng). Cả hai địa danh này đều thuộc Khu Dự trữ sinh quyển liên tỉnh châu thổ sông Hồng, được UNESCO trao bằng chứng nhận từ năm 2004 cùng với Khu Dự trữ sinh quyển Quần đảo Cát Bà (Hải Phòng). Tại một số nơi, bờ biển có những bãi ngang thoải dài, cát mịn có thể hình thành các bãi tắm biển, các khu du lịch biển, nghỉ mát, nghỉ dưỡng… 

Điểm qua các địa danh trên dải bờ biển của Nam Định để thấy được tiềm năng to lớn của du lịch biển nơi đây. Đầu tiên phải nói đến Khu du lịch biển Thịnh Long (Hải Hậu). Đây là điểm du lịch biển đầu tiên của Nam Định và có “thâm niên” để có thể so với các khu du lịch biển ở các tỉnh như Đồ Sơn (Hải Phòng), Sầm Sơn (Thanh Hoá), Cửa Lò (Nghệ An). Khởi nguồn của khu du lịch biển này là vào đầu những năm 70 thế kỷ trước. Ngay sau khi cuộc chiến tranh leo thang của đế quốc Mỹ ra miền Bắc chấm dứt, tại bãi biển xã Hải Thịnh (nay là Thị trấn Thịnh Long) đã có những khu nhà nghỉ mát đầu tiên của Liên hiệp Công đoàn tỉnh Nam Hà và Nhà máy Liên hiệp Dệt Nam Định. Những dãy nhà nghỉ cấp bốn lợp ngói tây ẩn mình dưới tán phi lao um tùm, hàng năm vào mùa hè đón cán bộ công nhân từ các cơ quan, nhà máy, xí nghiệp từ Nam Định và Hà Nội về nghỉ mát. Mỗi chuyến đi theo chế độ nghỉ dưỡng thường kéo dài từ bảy đến mười ngày. Những bữa ăn với những món đặc sản biển tươi ngon, bầu không khí trong lành và những buổi chiều vẫy vùng trong sóng biển đã góp phần hồi phục sức khoẻ cho những người may mắn được nghỉ tại bãi biển Hải Thịnh. Hiện nay, Khu du lịch biển Thịnh Long đã có nhiều thay đổi. Hệ thống cơ sở hạ tầng kỹ thuật du lịch từng bước được nâng cấp, phát triển. Khu du lịch đã có hàng chục khách sạn, nhà nghỉ đạt tiêu chuẩn và hàng trăm cơ sở kinh doanh dịch vụ phục vụ nhu cầu ăn nghỉ, tham quan, giải trí của du khách. Từ Khu du lịch Thịnh Long, du khách có thể tham quan cánh đồng muối Văn Lý, đến với phiên chợ chiều ven biển, thăm các nhà thờ, đền chùa ở các vùng lân cận. Tạm biệt Thịnh Long du khách mua về làm quà những mặt hàng hải sản, những chai nước mắm ngon, những gói bánh nhãn đặc sản Hải Hậu.

Gần hơn so với khu du lịch biển Thịnh Long là Khu du lịch biển Quất Lâm thuộc Thị trấn Quất Lâm, huyện Giao Thuỷ. Vùng bãi biển Quất Lâm trước đây vốn nổi tiếng với dưa hấu Quất Lâm. Khi mà dưa hấu trồng ở các tỉnh phía Nam chưa chiếm lĩnh thị trường miền Bắc thì dưa hấu Quất Lâm luôn được mọi người ưa chuộng bởi ruột đỏ, mọng nước và ngọt lịm. Từ năm 1997 sau khi quy hoạch Khu du lịch biển Quất Lâm được triển khai thực hiện, những ruộng trồng dưa, trồng lạc, trồng đậu nhường chỗ cho các khách sạn, nhà nghỉ, nhà hàng mọc lên bên rừng phi lao vươn mình bên bãi biển cát mịn lộng gió biển Đông. Hệ thống giao thông đến với bãi biển Quất Lâm được nâng cấp nhanh chóng. Con đường 51 nối quốc lộ 21B với Thị trấn Quất Lâm được mở rộng, trải nhựa phẳng lỳ. Những người xa quê lâu ngày khi trở về không khỏi ngỡ ngàng thấy xe buýt từ Thành phố Nam Định chạy tận ra mép bãi biển Khu du lịch Quất Lâm. Cũng như Thịnh Long, du khách đến với khu du lịch Quất Lâm ngoài việc được thưởng thức bầu không khí mát lành, những món hải sản tươi ngon còn có cơ hội tham quan Vườn Quốc gia Xuân Thuỷ - Khu du lịch sinh thái, điểm Ramsar quốc tế đầu tiên của Việt Nam và khu vực Đông Nam Á.

Vườn Quốc gia Xuân Thuỷ nằm ở khu vực cửa sông Hồng, giáp với Khu bảo tồn thiên nhiên Tiền Hải (Thái Bình) cách thủ đô Hà Nội khoảng 150km về phía Đông Nam. Nơi đây, hàng nghìn ha rừng ngập mặn (chủ yếu là cây sú, cây vẹt) và rừng phi lao xen lẫn những cồn cát, những đầm lầy, những lạch nước, tạo nên những sinh cảnh điển hình của vùng đất ngập nước cửa sông ven biển tạo môi sinh cho các loài động thực vật hoang dã cư ngụ.

Vườn Quốc gia Xuân Thuỷ có 120 loài thực vật bậc cao có mạch trong đó có gần 20 loài thích nghi với điều kiện sống ngập nước, cấu thành nên rừng ngập mặn, có tác dụng to lớn trong việc điều hoà khí hậu, hạn chế tác hại của thiên tai như lũ bão, thuỷ triều, bảo vệ vững chắc đê biển, có ý nghĩa trong việc mở rộng đất lấn ra biển, ngăn mặn thâm nhập sâu vào đất liền. Thực vật nổi có 111 loài, nhiều loài rong tảo có giá trị kinh tế cao như loài rong câu chỉ vàng. Bên cạnh đó, lớp thú ở Vườn Quốc gia Xuân Thuỷ cũng có các loài quý hiếm như: Rái cá, cá heo, cá đầu ông sư,… các loài bò sát và lưỡng cư có trên 30 loài. Côn trùng vô cùng phong phú với trên 100 loài. Người dân các xã vùng đệm Vườn Quốc gia Xuân Thuỷ đã phát triển nghề nuôi ong lấy mật. Mật ong sú vẹt thơm ngon, bổ dưỡng đang là mặt hàng được nhiều người ưa chuộng đem lại giá trị kinh tế cao.

Vườn Quốc gia Xuân Thuỷ còn được coi là nơi xem chim lý tưởng đối với du khách. Đã thống kê được 219 loài, thuộc 41 họ và 13 bộ. Trong số 33 loài chim được bảo vệ toàn cầu thì xuất hiện ở Vườn Quốc gia Xuân Thuỷ tới 9 loài chim nước quý hiếm, được ghi vào sách đỏ quốc tế như: Cò thìa, mòng bể mỏ ngắn, cò lạo Ấn Độ, choắt chân màng lớn, choắt mỏ thìa, bồ nông, choắt mỏ vàng, cò trắng Trung Quốc. Đây là điểm dừng chân cho nhiều loài chim di cư. Hàng năm vào mùa đông khoảng từ tháng mười một, mười hai các đàn chim từ phương Bắc (Siberi, Hàn Quốc) di cư xuống phía Nam tránh rét đã chọn Vườn Quốc gia Xuân Thuỷ làm nơi dừng chân nghỉ ngơi, kiếm ăn, tích luỹ năng lượng cho hành trình dài hàng ngàn cây số của mình. Bởi vậy, Vườn Quốc gia Xuân Thuỷ được ví như là một ga chim quốc tế quan trọng. Lúc cao điểm có tới ba, bốn mươi ngàn cá thể. Vào mùa xuân (tháng ba, tháng tư) khi tiết trời trở nên ấm áp từng đàn chim lại dừng chân tại đây kiếm ăn, nạp thêm năng lượng trước khi bay trở về phương Bắc. Gần đây, Ban quản lý Vườn Quốc gia Xuân Thuỷ đã xây dựng một số chòi quan sát chim để phục vụ du khách tới tham quan, tìm hiểu và khám phá đời sống các loài chim.

Năm 2004, Vườn Quốc gia Xuân Thuỷ cùng với vùng rừng ngập mặn Đông Nam Điền (huyện Nghĩa Hưng) và các địa danh khác thuộc các tỉnh Ninh Bình, Thái Bình đã được UNESCO cấp bằng chứng nhận là Khu Dự trữ sinh quyển liên tỉnh châu thổ sông Hồng. Đến với Vườn Quốc gia Xuân Thuỷ du khách còn có dịp trải nghiệm, khám phá những nét đẹp văn hoá của người dân vùng ven biển từng kiên cường chống chọi với thiên nhiên, quai đê lấn biển, thăm vùng nuôi ngao vạng, thăm mái nhà bổi, nét kiến trúc độc đáo của người dân ven biển, thăm các làng chế biến hải sản, nghe điệu hát chèo ngọt ngào của những cô thôn nữ các xã vùng đệm Vườn Quốc gia.

Ngoài những địa điểm trên đã được ngành Du lịch Nam Định xác định là khu du lịch trọng điểm của tỉnh, đến với vùng biển Nam Định, du khách có thể ghé thăm vùng rừng ngập mặn Đông Nam Điền (Nghĩa Hưng), thăm vùng đất thuộc nông trường Rạng Đông (địa danh được gắn lên các sản phẩm gia dụng bóng đèn, phích nước Rạng Đông thân quen với từng gia đình Việt Nam). Tới đây du khách được thưởng thức những món đặc sản: gỏi nhệch, món hàu nướng, tôm cua, ngao, vạng vừa đánh bắt dưới đầm lên, xem những người ngư dân Nghĩa Thắng biểu diễn các tiết mục độc đáo trên các đôi cà kheo đi biển cao tới bốn, năm mét…

Trên hành trình đến với các khu du lịch biển, du khách có thể đến thăm nhiều điểm tham quan du lịch của tỉnh Nam Định như Đền Trần, Phủ Dầy, Chùa Cổ Lễ, Chùa Keo Hành Thiện, Nhà lưu niệm Cố Tổng Bí thư Trường Chinh, làng nghề cây cảnh Vị Khê, ươm tơ Cổ Chất, dệt đũi Cự Trữ, xem những người nông dân chất phác làng Rạch biểu diễn rối nước tại Thuỷ đình giữa ao làng dưới bóng đa cổ thụ.

Từ nhiều năm nay, các sản phẩm du lịch biển của Nam Định đã thu hút được sự quan tâm của du khách trong và ngoài nước. Nhiều hãng kinh doanh lữ hành nội địa và quốc tế đã tổ chức các chương trình khảo sát xây dựng các tuyến, tour du lịch tham quan các khu du lịch biển tại Nam Định. Ngành Văn hoá, Thể thao và Du lịch đã phối hợp với ngành Du lịch một số tỉnh bạn như Hải Phòng, Thái Bình, Ninh Bình xây dựng các chương trình hợp tác liên kết khai thác phát huy tiềm năng tài nguyên du lịch biển vùng duyên hải phía Bắc. Với những cố gắng đó, du lịch biển Nam Định đã và đang tạo nên sức hút đối với các nhà đầu tư, với du khách trong nước và quốc tế, mở ra triển vọng to lớn cho du lịch Nam Định phát triển. Đến nay, nhiều doanh nhân trong và ngoài tỉnh đã đầu tư gần một nghìn tỷ đồng tiền vốn cho các công trình xây dựng cơ sở lưu trú, dịch vụ phục vụ khách du lịch. Tập đoàn Bắc Hà đã khởi công và đang khẩn trương thực hiện dự án khu Resort và vui chơi giải trí Bắc Hà tại Khu du lịch Quất Lâm với tổng mức vốn đầu tư lên đến năm trăm tỷ đồng. Khách sạn Công Đoàn Thịnh Long đang được Tổng Công ty khách sạn trực thuộc Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam nâng cấp đạt tiêu chuẩn ba sao. Tại khu vực Vườn Quốc gia Xuân Thuỷ, mô hình du lịch sinh thái cộng đồng đang được thử nghiệm tại xã Giao Xuân và sẽ nhân rộng ra năm xã vùng đệm. Những phụ nữ nông dân đã dần làm quen với loại hình dịch vụ phục vụ khách du lịch thông qua dự án đào tạo nghề do các tổ chức phi Chính phủ thực hiện, giúp người dân hình thành sinh kế mới để giảm nghèo vươn lên làm giàu trên mảnh đất quê hương. Các dự án nâng cấp quốc lộ 21B và đường 49 độ C sắp hoàn thành là một tín hiệu vui mở ra triển vọng tươi sáng cho các khu du lịch biển Nam Định vươn dậy, góp phần thúc đẩy vùng kinh tế biển của tỉnh phát triển, đem lại cuộc sống ấm no cho người dân nơi đây./.

                                                                    Nguyễn Công Khương

                                                   Giám đốc Trung tâm TTXT Du lịch Nam Định