Những phong tục kỳ lạ của người Brâu giữa đại ngàn cao nguyên

Tục cà răng của người Brâu (hay gọi là Uốt Pưng)

Tục cà răng có từ xa xưa, theo lời già làng Thao Nur thì: “Mình đã gần 80 mùa rẫy rồi, từ nhỏ đã thấy người lớn trong làng ngày đêm thi nhau... cà răng, mình cũng bắt chước làm theo”. Theo già, cà răng quả cũng lắm công phu, tốn khá nhiều thời gian và cũng lắm phiền toái. Đêm đêm giữa mênh mang đại ngàn, sau một ngày lao động trên nương rẫy, người Brâu, nhất là phụ nữ trở về nhà lại dùng lưỡi dao, chặt ra có gờ như lưỡi cưa và cứ thế từ ngày này sang ngày khác nhằm hai hàm răng mà cà.

Theo cụ bà Nàng Nang (hơn 90 tuổi), thì ngoài cà theo cách truyền thống, người Brâu còn sử dụng một số nhựa cây trong rừng sâu, đem đốt nóng trên lửa sao cho đến khi có màu đen và đặc sánh, dùng nó để bôi lên những chiếc răng ngắn ngủn ấy, răng càng đen bóng càng thành công. Cụ bà Nàng Nang cho biết khi còn trẻ tuổi, răng của cụ cũng được cà... đẹp lắm, nay thì răng của cụ đã “đi” gần hết. Cụ cười để lộ sót lại vài chiếc còn hiện hữu bởi được cà, trải qua một thời son trẻ...

Đến việc căng tai (Tavattơpit)

Ban đầu việc căng tai chỉ dành cho những người giàu có trong làng, đó là những nhà có nhiều cồng chiêng, ché rượu cần quý, nhiều trâu bò... họ căng tai càng rộng bao nhiêu thì càng tỏ ra tự hào, hãnh diện bấy nhiêu. Những người này thường dùng lỗ tai này để đeo ngà voi, các vật quý. Rồi về sau, việc căng tai được lan rộng ra cả làng, không chỉ người giàu, mà nghèo như cụ Nàng Nang cũng đâm lỗ, rồi bỏ cây le, lồ ô vào để căng tai. Ngày ngày cứ vuốt ve tai sao cho lỗ càng to, càng tốt. Đến tận ngày hôm nay tai của cụ Nàng Nang có thể bỏ lọt cả bàn tay trẻ con vào mà không hề vướng víu gì. Cả Đăk Mế nhiều cụ bà đã “cao niên” nhưng hình ảnh căng tai của một thời còn đầy “dấu ấn” như cụ: Nàng Gôu, Nàng Bu, Ngàng Mưn, Nàng An...

Người Brâu với tục xăm mặt (ChinhKrăcKăng)

Ngoài phong tục cà răng, căng tai người Brâu còn thực hiện... xăm mặt. Trên trán cụ Nàng Nang, Nàng Gôu là nét chấm xanh, chấm đen. Giữa trán cụ Nàng Nang còn vẽ lên giống như hai lá cờ bắt chéo nhau hình chữ thập. Dưới cằm cụ Gôu được “chấm phá” bởi nhiều đường nét vẽ khá ấn tượng, trông gần như bộ râu quai nón của người đàn ông vậy. Người phụ nữ Brâu còn tự “làm đẹp” cho mình bằng việc đeo vòng, nhìn từ đầu đến chân của các cụ cơ man nào là... vòng: vòng lớn, vòng nhỏ, vòng đỏ, vòng vàng... đủ các màu sắc. Họ có quan niệm càng đeo nhiều vòng thì... càng đẹp, càng “quý phái”, càng được nhiều người đàn ông ngưỡng mộ! Những cụ bà còn nghĩ ra đeo vòng khá độc đáo đó là đeo ở cổ chân, có người gắn vào chân mình đôi lục lạc. Mỗi bước chân di chuyển, lục lạc kêu leng keng rộn rã. Già làng Thao Nur nói với tôi: Làm vậy đi vào trong rừng không sợ bị lạc đường, nếu lỡ đi lạc thì cứ theo tiếng leng keng ấy mà tìm, ra liền...