Đa sắc nét văn hóa các dân tộc Tiên Yên
Người Sán Dìu (xã Hải Lạng) trổ tài gói bánh. Ảnh Phòng VH-TT Tiên Yên cung cấp
Ai đã từng gắn bó với Tiên Yên sẽ thấy khắp các dải đất Phong Dụ, Hải Lạng, Đại Dực, Đại Thành, Yên Than, Hà Lâu… đâu đâu cũng thấp thoáng những nét văn hóa đặc trưng của người Tày, Sán Dìu, Sán Chỉ, Dao. Cho dù không phải dịp lễ hội nhưng vẫn dễ dàng bắt gặp các chàng trai, cô gái Sán Dìu say sưa hát soọng cô; người Tày hát then và đàn tính; hát soóng cọ là của người dân tộc Sán Chỉ; hát đám cưới và hát đối của người Dao Thanh Y, Dao Thanh Phán.
Hằng năm, các lễ hội truyền thống của đồng bào dân tộc ở Tiên Yên được diễn ra, làm náo nức bao người. Có thể nhắc đến như lễ hội đua thuyền trên sông Tiên Yên; lễ hội dân tộc Sán Chỉ gắn với mùa lúa vàng ruộng bậc thang; lễ hội văn hóa thể thao dân tộc Dao gắn với chợ phiên Hà Lâu; lễ hội văn hóa thể thao dân tộc Tày gắn với tục xuống đồng, với đình Đồng Đình; lễ hội văn hóa thể thao dân tộc Sán Dìu gắn với di tích đền Đức Ông Hoàng Cần và điểm du lịch hồ Khe Cát...
Từ nhận thức rất rõ tiềm năng, thế mạnh này, huyện Tiên Yên luôn chủ động phát huy giá trị văn hóa các dân tộc anh em, khơi gợi niềm tự hào về vốn văn hóa của mình trong mỗi người dân. Huyện cũng vận động cán bộ công chức, học sinh mặc trang phục dân tộc tại công sở, trường học; khuyến khích 100% xã, thị trấn trên địa bàn thành lập các CLB văn nghệ dân gian; chăm lo cho các nghệ nhân ưu tú, nghệ nhân dân gian là người dân tộc thiểu số; mở các lớp tiếng nói, chữ viết, phục dựng một số kỹ năng may, thêu, nấu ăn của các dân tộc thiểu số cho lớp người trẻ tuổi…
Đặc biệt, gần đây huyện Tiên Yên dành sự ưu tiên, quan tâm bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa các dân tộc trên địa bàn, trong đó đã và đang triển khai hàng loạt đề án hình thành các làng văn hóa dân tộc. Hiện nay huyện đã phê duyệt và bố trí kinh phí thực hiện đề án Làng văn hóa dân tộc Tày xã Phong Dụ, đã được bố trí quỹ đất, tạo mặt bằng, đầu tư xây dựng nhà văn hóa cộng đồng; phát huy lễ hội xuống đồng; đang tiếp tục phục dựng đình và lễ hội đình Đồng Đình.
Phụ nữ Dao xã Hà Lâu tham gia thi đấu thể thao dân tộc. (Ảnh tư liệu Báo Quảng Ninh)
3 đề án làng văn hóa còn lại là Làng văn hóa dân tộc Sán Dìu xã Hải Lạng, Làng văn hóa dân tộc Sán Chỉ xã Đại Dực - Đại Thành, Làng văn hóa dân tộc Dao xã Yên Than - Hà Lâu đã hoàn thành khâu tư vấn, khảo sát, báo cáo lần 2, hiện đang chờ UBND huyện phê duyệt để triển khai đầu tư. Đặc biệt, đề án Làng văn hóa dân tộc Sán Chỉ xã Đại Dực - Đại Thành được đánh giá thuận lợi để triển khai và cơ hội thành công lớn, bởi đến thời điểm này người Sán Chỉ trên địa bàn 2 xã này vẫn giữ được đặc thù sinh sống tập trung và tính gắn kết cộng đồng cao, lưu giữ nhiều nét văn hóa cổ xưa đặc sắc.
Theo ông Tạ Vĩnh Thắng, Trưởng phòng VH-TT huyện Tiên Yên, mô hình các làng văn hóa dân tộc này sẽ là cơ sở để phát huy những giá trị văn hóa đang có, phục dựng những giá trị đã mai một. Huyện sẽ có lựa chọn, đầu tư có chủ đề, chủ điểm để tạo dấu ấn, tránh đầu tư dàn trải. Khi đó các làng văn hóa dân tộc thiểu số sẽ chính là điều kiện tiên quyết để gắn văn hóa với phát triển du lịch theo đúng mục tiêu của huyện đề ra, từ đó không chỉ làm sinh động đời sống văn hóa mà còn góp phần cải thiện đời sống vật chất của người dân trên địa bàn.
