Ký ức tuổi thơ và mùa keo chín
Tháng 4 về, cũng là lúc cây keo ra trái, mà ngộ lắm đây là loại cây dại, chẳng cần chăm sóc, tưới tắm, chỉ cần mấy mùa mưa là những cây keo cứ thế phát triển, tươi tốt. Thân cây xù xì đầy gai và cứ đến mùa hè lại ra trái, như món quà thiên nhiên dành cho lũ học trò ngày xưa. Gần 30 năm trước, quê tôi đầy loài cây này, cây nào cũng to lớn, mọc ken dày với nhau trên những bãi đất gò, trong rẫy, gần trường học thậm chí mọc trước nhà. Có lẽ đây là loài cây gắn bó một thời với bao trẻ nhỏ vùng quê, trong đó có tôi. Chưa bao giờ tôi nhớ rõ mồn một mùa hè năm ấy như lúc này khi nhìn những chùm keo chín đỏ trong tay. Mùa hè của những đứa trẻ đầu cấp 2 đen nhẻm, ốm nhom, tóc cháy nắng, trưa trưa lại trốn ba, trốn má đi hái xoài, hái keo. Nhớ lắm những trận cười giòn tan của lũ bạn, run lắm khi có đứa bị ông chủ vườn xoài bắt lại, hay sợ hãi khi có đứa bị gai đâm rỉ cả máu… Tất cả ký ức tuổi thơ trong tôi bỗng ùa về qua những trái keo tròn lẳng nằm trên bàn. Tôi gói cẩn thận những bọc keo rồi gửi cho mấy đứa bạn đang sống TP.HCM, đứa nào thấy cũng mừng rơn, ngồi ăn mà cảm giác thật khó tả, nó bảo không hiểu sao lại thương nhớ nhiều loại trái đặc biệt này.
Mùa keo chín
Trái keo còn non có màu xanh, khi chín có màu đỏ hồng. Bên trong là một chuỗi những hạt liền kề với nhau như những hạt đậu phộng khổng lồ, mà ở quê hay gọi là mắt keo. Khi ăn, tôi tách lấy cái phần nhân trắng bên trong, bỏ hạt màu đen bóng, thịt keo có vị bùi, thơm và ngọt, thỉnh thoảng có những mắt keo bị chát, sẽ rất khó ăn. Trái keo cũng kén người ăn vì vị của nó lạ không giống bất cứ trái cây nào, nhưng đã ăn được thì đâm ghiền như tôi! Ngoài keo, tuổi thơ của chúng tôi chẳng có gì ăn ngoài những trái từ cây dại như cò ke, táo xe, chùm quân, ma dương… Đa số những trái ấy đã “biệt tăm”, nên trái keo xuất hiện như 1 phần ký ức được gợi nhớ trong tôi!
Còn nhớ lúc ấy, cứ trưa nắng đứa này chạy sang nhà đứa kia ra ám hiệu, rồi rón rén trốn phụ huynh đi hái keo. Do thân keo xù xì đầy gai và trái nằm tít trên cao, nên lũ học trò chúng tôi mỗi lần đi hái keo là thương tích đầy người. Để hái được những trái keo, quả là một hành trình khám phá nhiều thú vị và thử thách. Chúng tôi nghĩ ra đủ cách để hái được mắt keo mà không bị gai đâm, nào là dùng ná bắn thun, nào là tìm cách túm được cành có nhiều trái, tỳ xuống hoặc rung lắc cho keo rớt xuống. Ban đầu đứa nào cũng hét lên vui sướng khi thấy keo rớt xuống đất, nhưng nhặt lên thì mếu máo vì cát dính vào khe mắt keo. Vì tiếc công, nên dù ăn hơi sạn chúng tôi cũng ngấu nghiến ngon lành, túm tụm thưởng thức vị ngọt thơm mà trái keo mang lại. Rút kinh nghiệm cho những lần sau, chúng tôi kiếm cây sào dài, kẹp thêm 1 nhành cây nhỏ tạo thành chữ X, rồi cứ thế tìm trái keo đỏ hồng lủng lẳng trên cao mà canh móc kéo giựt, phía dưới gốc cây chúng tôi phải đem theo vải hay áo mưa để hứng, không để keo rơi xuống dính cát. Nhớ lại khoảng trời tuổi thơ đầy nắng ấy, đứa nào cũng cười ra nước mắt, ngồi kể vanh vách, thằng S. bị gai đâm, thằng V. năn nỉ khóc thảm khi bị ông chủ vườn xoài bắt lại, hù méc phụ huynh… còn con M. ghiền keo ăn mà bỏ cơm, bị mẹ nó đánh…
Tuổi thơ thiếu thốn nhưng đầy ắp tiếng cười đã trôi qua, tôi đã mang theo khoảng lắng ấy suốt những năm tháng đời mình. Nay mùa keo lại về, tôi thấy tiếc cho lũ trẻ nhà mình, không có cơ hội trải nghiệm những khoảng trời vô tư ấy, dù có bị đánh đòn, dù da có đen nhẻm, xấu xí, nhưng đó là những ký ức không bao giờ tìm lại được.
Tôi chẳng bao giờ móc được trái keo nào vì cái thân gầy guộc của mình thuở bé không cầm nổi cây sào dài. Nhưng tôi nhớ mãi vòm trời xanh lúc ấy, khoảng trời cao xanh trong không một gợn mây khi tôi ngước theo lũ bạn tìm keo. Khoảng trời ấy tôi mang theo và nuôi dưỡng tâm hồn mình suốt 30 năm. Mùa keo có thể hết, nhưng hè mỗi năm vẫn đến, khoảng trời xanh kia vẫn hiện hữu, ký ức về tuổi thơ trong tôi vẫn mãi đong đầy. Vì thế, tôi muốn cho lũ trẻ 1 tuổi thơ đáng nhớ, 1 ký ức đẹp để sau này trải qua bao thăng trầm của cuộc sống, khoảng trời trong trẻo ấy sẽ giúp chúng mạnh mẽ bước qua những lúc bĩ cực nhất, như tôi đã từng.
Song Nguyên
