Lào Cai: Bảo tồn nghệ thuật trang trí trên trang phục của người Dao họ
Thêu yếm
Hình ảnh phụ nữ Dao họ cần cù, sáng tạo thể hiện qua từng đường kim, mũi chỉ trên nữ phục và sắc phục của họ. Ngoài những dịp lao động, ngày nông nhàn hoặc thời điểm nhàn rỗi trong ngày họ cũng tranh thủ dệt vải, cắt may, thêu thùa. Nữ phục của người Dao họ tuy không sặc sỡ, nhiều họa tiết, hoa văn như người Dao đỏ nhưng cũng có sự độc đáo riêng biệt thể hiện ở trang phục cưới của cô dâu, chiếc yếm và mũ, địu trẻ em, chăn thổ cẩm. Công đoạn cắt, khâu, thêu hoa văn thành bộ trang phục hoàn chỉnh hoàn toàn ước lượng bằng bàn tay và khối óc của phụ nữ, không hề có đường kẻ sẵn.
Sắc phục thiếu nữ Dao họ
Trên chiếc mũ của trẻ em thể hiện ước vọng của cộng đồng giành cho trẻ tình yêu thương, bảo vệ. Đặc biệt, trên dải yếm của phụ nữ Dao là cả truyện truyền thuyết về sự tích ngôi sao trên ngực yếm. Hoa văn tạo tác ở yếm tùy sự sáng tạo, trí tưởng tượng và bàn tay khéo léo của mỗi người nhưng hoa văn chủ đạo không thể thiếu chính là ngôi sao 8 cánh.
Học thêu
Qua công tác bảo tồn các họa tiết, hoa văn trên yếm, mũ, khăn mặt, thắt lưng... đã được các mẹ, các bà truyền lại cho con cháu. Các mô típ hoa văn chủ đạo về thực vật như: cây xương rồng, lá cây; hoa văn động vật như con cá, con sâu, chân con rồng, hiện tượng tự nhiên như ngôi sao, mặt trời, hay vật dụng thân thuộc: chiếc lược, chữ... Bố cục của hoa văn mang tính chất đối xứng, các màu chủ đạo là đỏ, xanh, vàng, trắng, đen.
Mũ trẻ em nam
Với màu chàm chủ đạo đối với nữ phục và màu nâu chủ đạo đối với nam phục, người Dao họ đã sáng tạo ra các hình khối thêu hoa văn theo cách mô phỏng những sự vật, hiện tượng quen thuộc của đời sống, gần gũi với con người để thêu, dệt vào yếm, mũ, chăn, khăn mặt, thắt lưng... như một cách làm đẹp, tạo điểm nhấn cho trang phục của dân tộc mình.
Đôi bạn
Mới đây, tháng 7/2021, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã triển khai hạng mục trao truyền, tập luyện và quay phim về nghệ thuật trang trí trên trang phục của người Dao họ, đã đem lại hiệu ứng mới trong công tác bảo tồn bản sắc văn hóa, giúp người dân nhận diện và tự hào hơn về giá trị độc đáo của sắc phục dân tộc Dao họ ở Lào Cai.
Nguyễn Thị Minh Tú
