Sau những ngày mưa lũ, suối Nậm Xây Nọi, thuộc địa phận xã Nậm Xây lại trở về với vẻ hiền hòa vốn có. Những mỏm đá mấp mô giữa dòng, ngăn suối thành từng vũng nước nhỏ mát lạnh và trở thành nơi trú ngụ của nhiều loài cá tự nhiên. Đây là thời điểm lý tưởng để người dân bắt cá suối, đem về chế biến thành những món ngon mà không phải nơi nào cũng có.

Bắt cá trên suối Nậm Xây Nọi.

Chỉ với chiếc vợt cầm tay, chiếc giỏ tre giắt bên hông, cuối buổi chiều, chị Phùng Thị Diện ở Nà Hằm cùng một số người trong thôn hào hứng xuống suối bắt cá. Đặt vợt vào những vũng nước nhỏ, hai tay và một chân giữ chắc vợt, chân còn lại lùa sâu vào trong hang đá, sau ít phút, nhiều con cá đã bị lùa vào vợt của chị. Cá suối đa phần rất nhỏ, chỉ bằng đầu ngón tay, chủ yếu là cá bống. Chị Diện cho biết: Nước suối rất trong, thậm chí nhìn thấy cả những con cá nhỏ bơi dưới nước. Cá suối khỏe và bơi nhanh, chỉ cần thấy người khuấy động mặt nước là chui ngay vào hang đá để ẩn náu, nếu không khéo lùa, cá rất khó mắc lưới vợt. Với cách bắt cá đơn giản như vậy, có những ngày tôi bắt được tới vài chục con cá.

Một cách bắt cá phổ biến của người dân địa phương là đặt lưỡi câu mồi giun ven các ngách đá ở các vùng nước có độ sâu khác nhau, đánh dấu rồi sáng hôm sau đi nhấc cần, thu cá dính câu. Bà con còn có cách bắt cá suối khác rất độc đáo. Đó là dùng chiếc màn rộng, 5 - 6 người kéo căng màn, một số người khác thì dùng những bó chít tươi đã được buộc chặt, lùa cá từ những vũng nước sâu vào trong màn. Với cách làm này, có ngày người dân bắt được khá nhiều cá suối.

Cá suối chủ yếu ăn rêu bám trên đá nên sạch, thịt ngọt và thơm. Những con cá nhỏ, không cần bỏ ruột, chỉ rửa sạch và chế biến bằng cách cho ít gia vị để giữ nguyên hương vị thơm ngon của cá. Hai món ăn được chế biến nhiều nhất là cá nấu canh rau chua hoặc rán giòn. Những con cá suối nhỏ rán vàng ruộm, thơm lừng là món ăn tuyệt vời, khó quên đối với bất cứ ai có cơ hội được thưởng thức.