Được UNESCO vinh danh là di sản văn hóa thế giới đối với các di tích trên địa bàn TP Hải Phòng là niềm tự hào của mỗi người dân sinh ra và lớn lên ở gần các di tích. Ảnh: Thành Chung

Niềm vui lớn

Ngày 12/7/2025 trở thành một dấu mốc đáng nhớ khi quần thể di tích Yên Tử – Vĩnh Nghiêm – Côn Sơn, Kiếp Bạc được UNESCO ghi danh vào danh mục Di sản văn hóa thế giới.

Đã hơn nửa tháng khi chùa Côn Sơn và đền Kiếp Bạc là 2 trong 5 di tích trên địa bàn thành phố trở thành một phần di sản văn hóa thế giới, những người dân ở phường Trần Hưng Đạo vẫn trọn vẹn niềm vui, tự hào.

Chùa Côn Sơn, đền Kiếp Bạc là những biểu tượng văn hóa, lịch sử nổi bật, gắn liền với những tên tuổi lẫy lừng như Hưng Đạo Đại vương Trần Quốc Tuấn, Anh hùng dân tộc, Danh nhân văn hóa thế giới Nguyễn Trãi; Huyền Quang tôn giả, người kế thừa xuất sắc Thiền phái Trúc Lâm thời Trần.

Chùa Côn Sơn khởi dựng từ thời Đinh - Tiền Lê (thế kỷ X - XI). Thời Trần, chùa là một trong ba trung tâm nổi tiếng nhất của Phật giáo Trúc Lâm, cả ba vị Tam Tổ Trúc Lâm đều đã từng tu hành, thuyết pháp tại đây. Chùa được Đệ Nhị Tổ Pháp Loa tôn tạo, mở rộng năm 1329 với nhiều hạng mục công trình từ chân lên đến đỉnh núi Côn Sơn. Chùa cũng là nơi trụ trì lúc cuối đời của Đệ Tam Tổ Huyền Quang tôn giả.

Chùa Côn Sơn còn lưu giữ nhiều dấu ấn kiến trúc các thế kỷ XIV, XVII - XIX cùng nhiều cổ vật như Đăng Minh bảo tháp, bia đá, tượng thờ, văn bia... Đền Kiếp Bạc được xây cất ở nơi vốn là phủ đệ, thái ấp, nơi Hưng Đạo Đại Vương huấn luyện quân sỹ. Đền là đại diện tiêu biểu của Đạo giáo Đại Việt, đồng thời cũng thể hiện sự đồng hành với Phật giáo, Nho giáo và tín ngưỡng bản địa thời bấy giờ.

Những lễ hội truyền thống nơi đây không chỉ mang giá trị tâm linh sâu sắc mà còn thể hiện sức sống bền bỉ của văn hóa dân tộc trong lòng nhân dân qua bao thế hệ.

Mỗi người dân ở phường Trần Hưng Đạo đều mang trong mình lòng tự hào riêng có đối với hai di tích. Hầu hết người dân trong phường thuộc lòng các tích sử ở từng di tích. “Khi nghe tin hai khu di tích của quê hương cùng nằm trong quần thể di tích, danh thắng được UNESCO công nhận là di sản văn hóa thế giới tôi cảm thấy rất vui mừng và hạnh phúc. Bởi đây không chỉ là danh hiệu mà còn là sự ghi nhận của thế giới đối với một nét truyền thống đẹp của quê hương. Tôi cảm thấy rất tự hào khi mình là người con của vùng đất Trần Hưng Đạo”, ông Nguyễn Văn Tuấn, tổ dân phố Tiên Sơn, phường Trần Hưng Đạo phấn khởi nói.

Cùng chung niềm vui, những người dân ở hai phường Phạm Sư Mạnh và Nhị Chiểu cũng rất đỗi tự hào khi di tích chùa Nhẫm Dương và động Kính Chủ nằm trong quần thể được UNESCO vinh danh là di sản văn hóa thế giới.

Động Kính Chủ ở phường Phạm Sư Mạnh nổi tiếng với hệ thống bia ma nhai độc nhất vô nhị. Động Kính Chủ có 47 văn bia ma nhai được tạc vào vách đá. Hệ thống văn bia này có từ thế kỷ XIV đến thế kỷ XX, của rất nhiều tác giả khác nhau, nội dung cũng rất phong phú, tựa như một bảo tàng về văn bia suốt 6 thế kỷ.

Chùa Nhẫm Dương ở phường Nhị Chiểu là di tích gắn với Thánh Tổ Đạo Nam Thông Giác Thủy Nguyệt, là Thủy Tổ của phái Tào Động Việt Nam.

Tào Động là thiền phái do hai nhà sư Động Sơn Lương Giới và Tào Sơn Bản Tịch sáng lập được truyền vào Việt Nam từ thế kỷ XVII. Vào thế kỷ XVII, chùa Nhẫm Dương là chốn Tổ của phái Tào Động Việt Nam. Đây là nơi trụ trì của Thánh Tổ Đạo Nam Thông Giác Thủy Nguyệt (1637 - 1704), Đệ nhất tổ của Thiền phái Tào Động Việt Nam ở thế kỷ XVII, XVIII. Ông là Tào Động đời thứ 36 và là người khai nguyên chốn tổ Nhẫm Dương.

Nhiều dấu tích còn lại ngoài hang thánh tích xưa nơi hóa của Tổ Thiền và những di vật chùa xưa còn lại. Trong đó bia Thánh Quang Thiền tự dựng năm Tự Đức thứ 12 được trang trí đẹp, đề tài lưỡng long (hóa lá) chầu nguyệt được chạm khắc sắc sảo điển hình cho nghệ thuật điêu khắc thời Nguyễn ở phía Bắc.

Nhẫm Dương không chỉ là ngôi chùa cổ mà còn là minh chứng cho quá trình phát triển liên tục và sáng tạo của Phật giáo Việt Nam.

“Động Kính Chủ hay chùa Nhẫm Dương đều là những di tích đã được nhà nước xếp hạng ghi nhận những giá trị lịch sử và văn hóa. Việc được UNESCO vinh danh một lần nữa khẳng định giá trị văn hóa toàn cầu của di tích. Là người dân quê hương, tôi cảm thấy rất tự hào và xúc động khi những di tích của quê hương được thế giới công nhận. Những cảnh đẹp và giá trị văn hóa của di tích sẽ được nhiều người biết đến khiến tôi càng tự hào hơn”, chị Lê Thị Thương, người dân phường Phạm Sư Mạnh cho biết.

Tự hào nhưng đầy trách nhiệm

Việc được vinh danh đã khó, việc bảo tồn và phát huy lai càng khó hơn đòi hỏi sự vào cuộc quyết liệt của các cơ quan quản lý và sự đồng lòng của cộng đồng dân cư. Ảnh: Thành Chung

Việc được vinh danh thể hiện sự ghi nhận của thế giới đối với giá trị văn hóa của các di tích, đồng thời cũng đặt ra trách nhiệm bảo tồn và phát huy di sản không chỉ của cơ quan quản lý mà còn là trách nhiệm của chính quyền địa phương và cộng đồng dân cư.

Đó trách nhiệm bảo vệ tính nguyên vẹn của các di tích, không để các công trình bị xâm phạm bởi hoạt động xây dựng, khai thác du lịch thiếu kiểm soát. Là gìn giữ cảnh quan sinh thái, môi trường xung quanh các di tích, tránh biến nơi tôn nghiêm thành địa điểm thương mại hóa. Đó cũng là tổ chức lễ hội một cách văn minh, có chọn lọc, để những giá trị tinh thần truyền thống được phát huy...

“Chùa Côn Sơn, đền Kiếp Bạc là 2 trong 12 điểm di tích thuộc quần thể di tích, thắng cảnh vừa được UNESCO vinh danh là di sản văn hóa thế giới là một cú hích mạnh mẽ cho phát triển du lịch tại địa phương, mở ra một định hướng phát triển mới cho phường Trần Hưng Đạo, nhất là khi vừa chuyển sang mô hình chính quyền hai cấp. Việc được vinh danh cũng đặt ra trách nhiệm bảo tồn và phát huy giá trị của di sản đối với Đảng bộ, chính quyền và nhân dân trong phường", đồng chí Nguyễn Minh Thắng, Bí thư Đảng bộ phường Trần Hưng Đạo cho biết.

Ngoài việc bảo tồn, việc lan tỏa giá trị văn hóa của các di tích cũng cần sự vào cuộc của chính quyền và cộng đồng địa phương. “Chúng tôi sẽ đẩy mạnh việc giáo dục lịch sử văn hóa địa phương trong các nhà trường, khuyến khích các nhà trường tổ chức các chương trình trải nghiệm di sản, thi tìm hiểu, tham quan thực tế… để thế hệ trẻ hiểu và thêm yêu các di tích của quê hương mình từ đó mới có thể trở thành những người gìn giữ các giá trị văn hóa đó”, ông Bùi Xuân Lộc, Bí thư Đảng ủy phường Nhị Chiểu chia sẻ.

Năm di tích của Hải Phòng vừa được UNESCO ghi danh không chỉ là niềm tự hào của riêng một địa phương mà là minh chứng sống động cho sự trường tồn của văn hóa dân tộc trong lòng nhân loại. Người Hải Phòng hôm nay có quyền tự hào, nhưng càng cần nêu cao trách nhiệm để gìn giữ và tiếp nối di sản.

Tâm Phúc