Thừa Thiên Huế: Gìn giữ nghề đan lát của đồng bào Cơ Tu

Nghề truyền thống đan lát ở thôn A Xăng, xã Thượng Long

Nghề truyền thống đan lát ở huyện Nam Đông đã có hàng trăm năm nay. Người dân ở đây, đặc biệt là đồng bào Cơ Tu, ai cũng đều giỏi vót nan, đan lát. Đời này nối tiếp đời kia, gắn bó với nghề truyền thống của ông cha để lại. Tuy nhiên thời gian gần đây nay, làng nghề đang đứng trước tình thế “tiến thoái lưỡng nan”, có nguy cơ thất truyền, thậm chí nhiều người không còn mặn mà. Ông Ra Pat Diếc ở thôn A Xăng, xã Thượng Long, huyện Nam Đông chia sẻ: “Nghề đan lát tôi được học từ lâu rồi, giờ phải truyền lại cho con cháu, nhưng không có người học. Bây giờ muốn làm ra sản phẩm cần phải có cơ sở vật chất, kinh phí mới mở lớp truyền dạy được.”

Để giữ nghề đan lát không bị mai một, đòi hỏi phải có người kế thừa. Nhưng hiện nay, làng nghề đan lát có rất ít người trẻ theo học. Hơn nữa thu nhập của nghề mang lại tuỳ theo số lượng sản phẩm của người thợ làm ra. Trong khi đó, quy trình cho ra một sản phẩm đan lát hoàn thiện cần trải qua nhiều công đoạn thủ công. Ông Ra Pat Diệp, già làng thôn A Xăng, xã Thượng Long, huyện Nam Đông cho biết: “Chúng tôi mong muốn cấp trên có kinh phí hỗ trợ cho bà con. Trước đây, khi người dân không được hỗ trợ kinh phí hay huyện chỉ hỗ trợ 30.000 đồng nên không ai đến lớp học. Bởi người dân đi khai thác mỗi ngày được 250.000/ngày công. Chỉ có người siêng năng mới ở nhà tự làm thêm".

Trước tình hình đó, địa phương đã đưa ra những giải pháp nhằm quan tâm động viên các nghệ nhân, bà con trong việc giữ gìn bản sắc văn hóa truyền thống đồng bào mình. UBND huyện Nam Đông đã tranh thủ nguồn vốn từ các chương trình như dự án Trường Sơn Xanh để hỗ trợ, khôi phục nghề truyền thống. Từ năm 2020, dự án Trường Sơn Xanh do Cơ quan Phát triển Quốc tế Hoa Kỳ tài trợ hợp tác với Hiệp hội xuất khẩu hàng thủ công mỹ nghệ hỗ trợ các hoạt động phát triển vùng nguyên liệu mây và đào tạo nghề đan lát thủ công. Qua đó, phát triển thị trường nhằm tạo thêm thu nhập cho bà con. Anh Tà Rương Mão, cán bộ văn hóa xã Thượng Long, huyện Nam Đông nói: “Xã Thượng Long nói chung và thôn A Xăng nói riêng, bà con có nghề đan lát truyền thống của đồng bào Cơ Tu. Dự án Trường Sơn Xanh đầu tư trồng mây dưới tán rừng, chặt mây làm ra sản phẩm truyền thống mới. Trước đây, sản phẩm miền núi đồng bào Cơ Tu chưa đầy đủ nhưng hiện nay đã có đa dạng sản phẩm giới thiệu cho khách trong và ngoại tỉnh".

Thực hiện dự án, nguyên liệu mây đã được trồng mới dưới những tán rừng và mây tự nhiên được bảo vệ và khai thác bền vững. Nhiều hộ gia đình cũng được đào tạo nghề để tạo nên những sản phẩm mới bên cạnh các sản phẩm truyền thống.

Ông Lê Thanh Hồ, Phó Chủ tịch UBND huyện Nam Đông cho biết: Huyện đã mở các lớp tập huấn và dạy nghề đan lát cho đồng bào. Ngoài ra, các điểm đang làm du lịch cộng đồng cũng đưa những sản phẩm trưng bày, giới thiệu cho du khách để quảng bá sản phẩm và tăng nguồn thu cho người dân địa phương. Ngoài ra, còn xây dựng một số chính sách hỗ trợ người dân như ưu đãi về nguồn vốn, ưu tiên hỗ trợ kinh phí khuyến công. Mặt khác, tạo điều kiện thuận lợi cho các hộ gia đình khai thác cũng như mua các nguyên liệu đáp ứng cho nhu cầu sản xuất; đào tạo nâng cao tay nghề cho người lao động để nâng cao chất lượng sản phẩm, tìm kiếm đối tác tiêu thụ sản phẩm.

Bài, ảnh: Nam Linh