Khai thác lợi ích để phát triển, quảng bá du lịch
Các lễ hội mang lại nhiều ý nghĩa về kinh tế, văn hóa và xã hội cho cộng đồng địa phương.
Theo Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa Liên hợp quốc (UNESCO), lễ hội là sự kiện đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển kinh tế - xã hội, đại diện cho cách thức thể hiện di sản văn hóa phi vật thể của cộng đồng. Ngoài ra, các lễ hội mang đến cơ hội vui chơi giải trí, những trải nghiệm văn hóa độc đáo đáp ứng nhu cầu của cả người dân và khách du lịch. Chính vì thế, những năm gần đây, số lượng lễ hội được tổ chức trên thế giới ngày càng tăng. Ví dụ như ở Pháp, nếu năm 1992 chỉ có khoảng 1.000 lễ hội thì đến nay, con số này đã lên tới 2.000. Tương tự, khoảng 2 thập niên trước chỉ có 12 liên hoan phim lớn được biết tới trên toàn cầu, hiện tại đã có khoảng 3.500 liên hoan phim được tổ chức hằng năm.
Dưới góc nhìn của các chuyên gia văn hóa, lễ hội là dịp để tôn vinh một loại hình nghệ thuật và biểu hiện sáng tạo, đồng thời đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì sản xuất văn hóa. Trên thực tế, lễ hội là nơi để những người làm chuyên môn (nhà sản xuất, nhà phân phối, nghệ sĩ...) tụ họp, đánh giá sản phẩm sáng tạo, phát hiện tài năng mới. Lễ hội cũng là cầu nối cho sự chuyển giao văn hóa giữa các thế hệ, tạo tương tác tích cực giữa các cộng đồng có nguồn gốc dân tộc khác nhau, và góp phần xây dựng thương hiệu của một vùng lãnh thổ. Còn trong cái nhìn của các nhà kinh tế, lễ hội có ảnh hưởng không nhỏ tới quá trình xây dựng chiến lược phát triển của địa phương bởi đây là đòn bẩy kích thích kinh tế, tạo cơ hội phát triển kinh doanh, góp phần quảng bá hình ảnh và làm gia tăng niềm tự hào của một cộng đồng.
Dựa trên những nghiên cứu cụ thể về tác động tích cực của lễ hội đối với sự phát triển của địa phương như cơ hội việc làm, thu nhập, nhu cầu về sản phẩm và dịch vụ hay những thay đổi trong xã hội như sự hòa nhập và gắn kết cộng đồng, nhiều quốc gia đã phát triển lễ hội trở thành một nội dung quan trọng của ngành công nghiệp văn hóa. Điển hình như tại Ấn Độ, nơi lễ hội đã trở thành một phần không thể thiếu trong đời sống của người dân nước này. Người ta tổ chức lễ hội vì nhiều lý do, từ ăn mừng vụ mùa tới tôn vinh thần linh. Việc tổ chức các lễ hội đều đặn và ngày càng chuyên nghiệp đã giúp Ấn Độ thu hút lượng lớn khách du lịch trên thế giới hằng năm. Arun Srivastava, một quan chức cấp cao của Bộ Du lịch Ấn Độ cho biết: “Quy mô và chất lượng tổ chức các lễ hội tại Ấn Độ liên tục được cải thiện trong những năm gần đây. Mỗi sự kiện đều được lên kế hoạch chi tiết về kịch bản và những tính toán phù hợp về thời gian và địa điểm. Nhờ có chính sách cụ thể để định hướng phát triển lễ hội nhằm thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và thu hút du lịch, các lễ hội tại Ấn Độ đã được xây dựng thành hệ thống đa dạng diễn ra trên khắp cả nước trong năm”. Đánh giá về tiềm năng mà lễ hội mang lại, ông Subhash Goyal, Chủ tịch Hiệp hội các nhà điều hành du lịch Ấn Độ cho biết: “Các lễ hội có khả năng kéo dài mùa du lịch, tạo hiệu ứng tích cực cho điểm đến mới. Không chỉ giúp phát triển hoặc duy trì bản sắc văn hóa, lễ hội còn là yếu tố giúp thúc đẩy du lịch nhanh và hiệu quả nhất”.
Tại Anh, đất nước nổi tiếng với những lễ hội âm nhạc, theo báo cáo của Ủy ban Kỹ thuật số, văn hóa, truyền thông và thể thao (DCMS) của Hạ viện Anh, các lễ hội đã đóng góp 1,75 tỷ bảng Anh cho nền kinh tế nước này trong năm 2020. Quan trọng hơn, các lễ hội đã đóng góp đáng kể để phát triển ngành công nghiệp âm nhạc thông qua việc thu hút người hâm mộ, tăng doanh thu bản quyền và các sản phẩm liên quan. Ngoài ra, ông Paul Reed, Giám đốc điều hành Hiệp hội Các lễ hội của Anh cho biết: “Các lễ hội được tổ chức hằng năm tại Anh đã tạo ra 85.000 việc làm. Lợi ích về mặt văn hóa và an sinh của lễ hội mang lại không thể đo lường hết được".
Do ảnh hưởng của đại dịch Covid-19, hơn 2 năm qua, số lượng lễ hội trên thế giới được tổ chức đã giảm đáng kể. Tuy nhiên, khi cuộc sống đang dần trở lại bình thường, các quốc gia bắt đầu mở cửa biên giới, lễ hội sẽ tiếp tục được khai thác mạnh mẽ như một đòn bẩy để phục hồi du lịch và kinh tế địa phương. Không ít nhận định cho rằng, quốc gia nào phát huy được thế mạnh của “ngành công nghiệp” tổ chức lễ hội thì sẽ gặt hái được lợi ích đáng kể về kinh tế, văn hóa và xã hội.
Quỳnh Dương
