Nét văn hóa dân tộc Kháng

Người Kháng là một trong số các dân tộc cư trú lâu đời nhất ở miền Tây Bắc nước ta. Nhà ở của người Kháng gồm hai loại: nhà tạm bợ và nhà kiên cố, gồm 1 mái hoặc 2 mái, không phủ nóc, không có chái, cửa sổ chính thông suốt từ đầu này đến đầu kia và thông với cầu thang lên xuống. Người Kháng thích ăn xôi và các món có vị chua cay như cá ướp chua, dưa lá củ ráy…Tục uống bằng mũi (tu mui) là nét văn hoá độc đáo của người Kháng. Do chịu ảnh hưởng sau sắc của văn hoá Thái nên trong sinh hoạt hàng ngày người Kháng có nhiều nét giống với người Thái. Những bộ trang phục của phụ nữ Kháng rất giống với trang phục của phụ nữ Thái trắng. Cũng do nằm trong sự quản lý của các mường Thái trước đây nên người Kháng không có tổ chức xã hội riêng. Kiểu gia đình phụ hệ chiếm ưu thế trong bản. Bên cạnh đó vẫn còn tồn tại một số tàn dư của chế độ mẫu hệ như tục ở rể, vai trò của ông cậu…

Cưới xin và ma chay là những hoạt động mang đậm tính văn hoá của người Kháng. Ngày xưa, việc lấy vợ, lấy chồng phải trải qua nhiều nghi thức phức tạp. Sau bốn năm đêm tìm hiểu ngủ tại nhà người con gái, nếu đôi trai gái ưng ý nhau thì báo cáo với gia đình để tổ chức lễ ăn hỏi và thực hiện rất nhiều các nghi thức khác trước khi tổ chức cưới. Lễ cưới của người Kháng được tiến hành gồm 2 bước: chàng trai đi ở rể và đưa dâu về nhà chồng. Thông thường sau 3 năm ở rể, đôi vợ chồng trẻ phải làm lễ ra mắt họ hàng, nhà trai mới tổ chức cưới lần hai và đón dâu về nhà. Ngày nay, các nghi thức trong hôn lễ của người Kháng đã được giản tiện đi rất nhiều, tục ở rể thưa dần và thời gian ở rể cũng ngắn đi…Trong tang lễ người Kháng có tục "chia của" cho người chết gồm chăn đệm, dao bát, đĩa, hòm đựng quần áo, ống nước, giỏ xôi…và những gì người quá cố thường dùng. Phía đầu mộ người ta còn chôn một cái cột cao, trên đó buộc một con chim bằng gỗ và một cái áo của vợ hay chồng người quá cố. Người Kháng còn tin và thờ cúng nhiều loại ma, trong đó đáng lưu ý là tục thờ ma bố và ma mẹ. Việc cúng bố mẹ được tiến hành ba năm một lần. Đây là một trong những lễ cúng lớn nhất, gia đình thường mời anh em, bà con trong bản tới ăn cơm, uống rượu, sau đó múa xoè thâu đêm./.