Đình Tân Nhuận Đông (Đồng Tháp) được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch xếp hạng Di tích Quốc gia

Toàn cảnh đình Tân Nhuận Đông

Đình Tân Nhuận Đông được xây dựng và tồn tại nhằm đáp ứng nhu cầu sinh hoạt tín ngưỡng của Nhân dân địa phương thờ Thành Hoàng Bổn Cảnh và các vị tiền hiền, hậu hiền đã có công khai phá, tạo lập đình, phò trợ cho cuộc sống của Nhân dân được an cư lạc nghiệp. Bên cạnh đó, đình còn giữ được nét kiến trúc đặc trưng của đình Nam bộ với hệ thống câu đối, liễn, hoành phi gỗ sơn son thếp vàng nên thuộc loại hình di tích kiến trúc nghệ thuật.

Đình Tân Nhuận Đông được xây dựng vào khoảng đầu thế kỷ XIX mang tên gọi của làng, được vua Tự Đức ban sắc phong “Thành Hoàng Bổn Cảnh” vào năm 1852. Đình được hình thành từ khá sớm gắn liền với quá trình khai hoang lập ấp của dân cư trên vùng đất mới ghi dấu ấn lịch sử phát triển của vùng đất Phú Nhuận xưa (thuộc huyện An Xuyên) và nay là xã Tân Nhuận Đông, huyện Châu Thành, tỉnh Đồng Tháp. Đình còn là cơ sở tín ngưỡng quan trọng của cộng đồng dân cư trong buổi đầu định cư và xây dựng đời sống mới, qua đó phản ánh sinh động quá trình hình thành và phát triển nền văn hóa tâm linh ven sông Tiền. Cho đến nay, đình Tân Nhuận Đông vẫn còn lưu giữ sắc phong “Bổn Cảnh Thành Hoàng”.

Trải qua thời gian dài tồn tại và phát triển, đình Tân Nhuận Đông vẫn giữ được nét uy nghi và cổ kính. Kết cấu của ngôi đình được xây dựng theo lối kiến trúc Vì kèo với sự gắn kết giữa cột, kèo, đòn tay, xuyên, trính bằng kỹ thuật ráp mộng khít khao theo chiều dọc và chiều ngang mang biểu tượng âm dương hòa hợp. Từ kết cấu kiến trúc, kỹ thuật chạm khắc hoa văn, hình người, các linh vật đến cách bày trí, sắp xếp các vật dụng thờ tự đều mang tính nghệ thuật, thẩm mỹ cao đòi hỏi người nghệ nhân không chỉ có đôi tay khéo léo mà còn phải có một trình độ kinh nghiệm dày dạn. Dù trải qua nhiều giai đoạn thăng trầm của lịch sử - hơn 100 năm, song đình vẫn còn bảo tồn và lưu giữ yếu tố nguyên trạng từ ban đầu như: kết cấu bộ khung gỗ cột, kèo, xuyên, trính và nhiều hiện vật có giá trị văn hóa, nghệ thuật như: liễn đối, bao lam, hoành phi, án thờ cùng nhiều vật dụng thờ tự khác

Chánh điện đình Tân Nhuận Đông

Đình Tân Nhuận Đông tồn tại đến ngày nay đã trở thành một công trình kiến trúc nghệ thuật tiêu biểu minh chứng cho một giai đoạn của những người đi khai hoang, lập ấp đầy gian lao nhưng cũng rất đỗi tự hào của dân tộc. Cùng với các giá trị lịch sử, văn hóa quý báu, đình Tân Nhuận Đông còn lưu giữ nhiều giá trị kiến trúc, lịch sử, Hán Nôm là những tư liệu chính yếu của nhiều ngành nghiên cứu khác nhau như mỹ thuật, kiến trúc, ngôn ngữ, văn hóa dân gian, du lịch... tạo điều kiện cho việc phổ biến tri thức khoa học xã hội đến với cộng đồng.

Ngoài những giá văn hóa, kiến trúc như trên, đình Tân Nhuận Đông còn mang một giá trị văn hóa truyền thống khác thể hiện qua lễ hội cúng đình. Đặc biệt, trong Lễ hội Kỳ Yên Hạ điền đã thu hút hàng chục ngàn lượt người trong và ngoài tỉnh về tham dự cúng viếng. Cứ đến ngày mùng 9, mùng 10 và 11 tháng 4 âm lịch (Lễ hội Kỳ Yên Hạ điền), không ai bảo ai, mọi người đều tề tựu đông đủ, nô nức góp hết sức mình cho ngày hội chung của đình làng. Thông qua lễ hội cúng đình, Nhân dân muốn thể hiện lòng tôn kính đối với các vị thần, những vị tiền nhân đã khuất – những người đã có công trong việc xây dựng xóm làng để con cháu có được cuộc sống ấm no như hôm nay. Từ các hoạt động lễ hội đã thể hiện sự giao thoa tình cảm, sự gắn kết hơn nữa tình làng nghĩa xóm giữa con người với nhau. Tất cả nhằm tô điểm thêm những giá trị truyền thống của dân tộc trong đó có việc bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa đình làng Nam bộ.

Với những giá trị tiêu biểu trên, Đình Tân Nhuận Đông đã được UBND tỉnh Đồng Tháp xếp hạng Di tích lịch sử - văn hóa cấp tỉnh (Quyết định số 12/QĐ-UBND-HC ngày 3/1/2018). Đầu năm 2019, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Đồng Tháp nhận thấy Đình Tân Nhuận Đông là một trong những ngôi đình tiêu biểu về đặc điểm kiến trúc, hoạt động tín ngưỡng đình làng mang đậm bản sắc văn hóa của vùng đất Nam bộ nên có công văn đề nghị và được Cục Di sản văn hóa chấp thuận lập hồ sơ khoa học đề nghị xếp hạng Di tích Quốc gia. Và ngày 4/11/2020 Bộ Văn hóa, Thể thao và Du Lịch có Quyết định số 3233/QĐ-BVHTTDL xếp hạng Quốc gia đối với di tích kiến trúc nghệ thuật đình Tân Nhuận Đông, xã Tân Nhuận Đông, huyện Châu Thành, tỉnh Đồng Tháp.

Đình Tô - Phước Chung