Độc đáo trang phục của dân tộc Sán Chỉ ở Cao Bằng

Phụ nữ  Sán Chỉ luôn mặc váy chàm dài ngang bọng cổ chân, áo mặc theo cặp: Áo trong thường do sở thích của từng người chọn kiểu và màu sắc nhưng thường là áo sáng màu, áo ngoài là áo chàm có hai mảnh được khâu chéo sang bên phải, chiều dài áo ngang cùng với váy. Điểm nhấn trong trang phục là các mép áo có đường viền là một dải màu đỏ. Khi mặc trang phục truyền thống của dân tộc phải vấn tóc, đội khăn màu đen và đeo thêm vòng cổ, vòng tay bằng bạc. Vào những ngày lễ, tết, mỗi cô gái Sán Chỉ đều có từ 2 - 3 chiếc thắt lưng làm bằng lụa hoặc nhiễu với nhiều màu sắc khác nhau kết hợp cho phù hợp với trang phục của mình. Trang phục nam của người Sán Chỉ khá đơn giản nhưng lại toát lên vẻ đẹp khỏe khoắn, mạnh mẽ với áo màu chàm được may theo kiểu bà ba có hai túi rộng; quần dài, cạp chun, ống quần rộng.

Bộ trang phục của người Sán Chỉ còn độc đáo ở kỹ thuật nhuộm màu cho vải để có màu sắc chàm đẹp, vừa mang màu sắc núi rừng vừa bền màu không phai dù sử dụng lâu dài. Để nhuộm được một mảnh vải may trang phục truyền thống phải trải qua nhiều công đoạn khác nhau: Cây chàm được lấy về, rửa sạch cắt thành từng khúc ngâm vào chum hoặc vại. Qua một đêm, thứ nước đó được hòa với nước tro bếp và một bát nước vôi, sau đó khuấy đều và để lắng trong khoảng 30 phút. Vải sẽ được đem ngâm hỗn hợp nước này cùng với một số loại lá cây rừng. Khi nhuộm lần đầu, vải có màu xanh nhạt, dễ phai. Qua nhiều lần nhuộm rồi đem phơi nắng, vải sẽ sẫm lại, không bị phai màu. Vải có được màu sắc đẹp, bền màu hay không phải có kinh nghiệm. 

Từ miếng vải trắng được nhuộm nhiều lần rồi may thành một bộ trang phục hoàn chỉnh là cả một quá trình kiên trì, nhẫn nại của những người phụ nữ Sán Chỉ. Với đôi bàn tay khéo léo, sự cần cù và tinh tế khi kết hợp nhiều kỹ thuật: dệt, thêu, nhuộm chàm… đã làm nên mỗi bộ trang phục như một tác phẩm nghệ thuật giàu bản sắc dân tộc. Do đó, trang phục truyền thống của người Sán Chỉ không chỉ mang giá trị vật chất đơn thuần mà còn chứa đựng trong đó cả giá trị nhân văn sâu sắc, giá trị thẩm mỹ cao./.