Gỏi đọt bí thịt gà của người Ê đê ở Đắk Nông
Món gỏi đọt bí thịt gà
Dây bí đỏ được bà con trồng trong vườn. Quả và đọt bí đều có thể chế biến thành nhiều món ăn dân dã hấp dẫn. Đọt bí là phần ngọn của dây bí đỏ. Từ lâu, loại rau này được đồng bào các dân tộc chế biến thành nhiều món ăn đơn giản nhưng rất ngon như đọt bí luộc, đọt bí xào, đọt bí nấu canh thụt,…
Đọt bí dùng làm gỏi với thịt gà có cách chế biến hơi cầu kỳ một chút. Chính vì vậy, các gia đình thường làm món ăn này trong các dịp lễ hội hơn trong bữa ăn đời thường. Phụ nữ Ê đê biết cách chọn phần ngọn bí ngon nhất. Đọt phải tươi, lá xanh mướt, cọng bí vừa, khi bẻ còn giòn. Đọt bí trước khi chế biền cần tốn chút thời gian sơ chế phần sợi xơ của ngọn rau. Rau được tước sạch xơ (lớp vỏ mỏng bên ngoài) trên cọng, lá khi ăn mới giòn và dễ nuốt. Ngắt thành những đoạn vừa ăn tầm 5 - 7 cm. Đem đọt bí luộc sơ qua nước sôi, đọt bí vừa chín tới, vớt ra vắt nước cho ráo.
Nguyên liệu thịt gà vô cùng quan trọng, quyết định mùi vị đậm đà của món ăn. Gà được dùng phải là gà rừng hoặc gà thả vườn. Ngon nhất loại mới lớn, trọng lượng khoảng hơn 1 kg. Sau khi làm sạch sẽ, gà để nguyên con hoặc dần cho bẹp lại rồi nướng trên lớp than hồng đến khi gà chín vàng ươm. Những con gà được gia đình Ê đê nuôi thường thả rông tự do, thức ăn chính của chúng là cỏ non, côn trùng và lúa nên thịt dai chắc, ngọt ngon. Tách bỏ xương, dùng phần thịt gà đã chín xé ra từng miếng nhỏ cho vào cối giã. Tiếp đó cho đọt bí đã luộc giã cùng thịt gà.
Củ nén cũng là một nguyên liệu không thể thiếu trong món ăn này. Củ nén có hương vị cay nồng và hương thơm rất đặc biệt. Đối với người Ê đê, củ nén không chỉ giúp tạo mùi thơm, tăng hương vị cho các món ăn mà còn được xem như một vị thuốc chữa chứng sổ mũi, nhức đầu, ho khan... Vì vậy, hầu hết các món ăn của người Ê đê đều dùng củ nén thay vì dùng hành hay tỏi. Củ nén bóc vỏ, đập dập tao sơ qua dầu nóng hoặc cho trực tiếp vào cùng thịt gà và đọt bí. Nêm nếm thêm muối và bột ngọt vào các nguyên liệu. Lúc này người giã lại nhẹ tay sao cho thịt gà đã nát quyện vào đọt bí nhưng đọt bí lại không quá nát. Món ăn đạt chuẩn khi thịt gà đã nát, cọng bí vẫn giữ được màu xanh và cọng nguyên, gia vị ngấm đều vào các nguyên liệu. Những sợi thịt gà trắng quấn quyện vào cọng và lá bí.
Đọt bí ăn giòn, ngon ngọt, đem lại cho người thưởng thức cảm giác mát miệng. Sự mềm dai, thơm ngon của thịt gà cùng vị giòn ngọt của cọng bí, bùi bùi của lá bí non khiến người thưởng thức không thể nào quên. Món ăn cũng rất bổ dưỡng khi có sự kết hợp của thịt và rau. Đây cũng là một đặc trưng trong món ăn của người Ê đê với cách chế biến phong phú, đa dạng, có sự kết hợp nhiều loại nguyên liệu với nhau.
