Bà con người Cao Lan, xã Thiện Tân, huyện Hữu Lũng Biểu diễn tại Lễ khai giảng lớp truyền dạy thực hành, trình diễn hát sình ca 

Dân tộc Sán Chay (gồm 2 nhánh là Cao Lan và Sán Chỉ) chủ yếu sinh sống ở một số xã của huyện Lộc Bình và huyện Hữu Lũng. Trong đó, nơi tập trung đông người Cao Lan nhất là xã Thiện Tân, huyện Hữu Lũng với 363 hộ, trên 1.600 người. Hiện nay, người Cao Lan nơi đây vẫn còn gìn giữ được nhiều nét văn hóa truyền thống đặc sắc như: làn điệu dân ca sình ca, hát đối, trang phục truyền thống… Đặc biệt là tiếng nói, chữ viết (chữ Hán Nôm)...

Những năm gần đây, đến Thiện Tân không khó để bắt gặp hình ảnh những chị em phụ nữ trong đó có cả những em ở lứa tuổi học sinh trong trang phục truyền thống người Cao Lan biểu diễn tại các sự kiện kỷ niệm, lễ hội của các đơn vị trên địa bàn xã.

Bà Nông Thị Loan, Trưởng thôn Minh Tiến, xã Thiện Tân cho biết: Thôn hiện có trên 300 nhân khẩu trong đó có 12% là người Cao Lan. Hằng năm, người dân trong thôn thường xuyên được tuyên truyền khuyến khích mặc trang phục dân tộc, nhất là trong những sự kiện như cưới, hỏi, lễ hội… Đặc biệt, ở thôn hiện nay có nghệ nhân vẫn nắm giữ được tiếng nói, chữ viết và những phong tục truyền thống "Gửi đất" (đây là một nghi lễ quan trọng trong đám tang) chỉ có ở người Cao Lan, góp phần không nhỏ trong việc khôi phục và bảo tồn các di sản văn hoá trên địa bàn.

Để có được những kết quả đó, từ nhiều năm nay, cấp ủy, chính quyền xã đã nỗ lực thực hiện nhiều giải pháp trong gìn giữ, phát huy các giá trị văn hóa dân tộc Cao Lan.

Ông Nguyễn Văn Lợi, Chủ tịch UBND xã Thiện Tân cho biết: Những năm qua, cấp ủy, chính quyền xã đã đẩy mạnh tuyên truyền các chỉ thị, nghị quyết của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống của các dân tộc; phát huy vai trò của người có uy tín trong tuyên truyền giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc. Bằng những việc làm cụ thể, cấp ủy, chính quyền và các đoàn thể xã tuyên truyền, vận động nhân dân bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa như tiếng nói, chữ viết, trang phục dân tộc và các phong tục hay, văn minh, là nét đẹp truyền thống… Ngoài ra, UBND xã còn chủ động đề xuất UBND huyện và các cơ quan liên quan sưu tầm tiếng nói, chữ viết, các làn điệu dân ca của người Cao Lan để phục vụ công tác giáo dục truyền thống trong thời gian tới…

Theo đó, tháng 8/2021, UBND huyện Hữu Lũng đã ra quyết định thành lập CLB sình ca Cao Lan, xã Thiện Tân. Nghệ nhân Ưu tú Ninh Xuân Nhật, người truyền dạy kiêm phụ trách CLB chia sẻ: CLB hiện có gần 20 thành viên. Để CLB hoạt động hiệu quả, chúng tôi thường xuyên liên hệ với các nghệ nhân ở trong và ngoài tỉnh sưu tầm tư liệu, phục dựng các làn điệu dân ca truyền thống. Các thành viên trong CLB thường xuyên tập luyện, trao đổi kinh nghiệm biểu diễn hát sình ca. Đồng thời các thành viên cũng tích cực truyền dạy tiếng nói, các điệu hát truyền thống cho con cháu mình.

Phát huy những kết quả đã đạt được, mới đây, ngày 5/7/2024, Sở Văn hóa, Thể Thao và Du lịch tỉnh đã phối hợp với UBND huyện Hữu Lũng và UBND xã Thiện Tân khai giảng lớp truyền dạy thực hành, trình diễn hát sình ca. Lớp truyền dạy có 33 người tham gia, trong đó chủ yếu là học sinh trên địa bàn xã. Các học viên được truyền dạy, hướng dẫn các kỹ thuật cơ bản về ý nghĩa, quy trình, cách thức thực hành, trình diễn hát sình ca nói riêng, các làn điệu dân vũ, dân nhạc của người Cao Lan nói chung.

Bằng nhiều cách làm trong việc gìn giữ văn hóa truyền thống, người Cao Lan ở Thiện Tân đã góp phần nâng cao đời sống tinh thần, thực hiện hiệu quả phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa” tại cơ sở. Trong 3 năm gần đây, 13/13 thôn của xã đều đạt tiêu chuẩn văn hóa; năm 2023 toàn xã có 88,8% số hộ (1.290/1.453) đạt tiêu chuẩn văn hóa, tăng 1% so với năm 2022...

Ông Khổng Hồng Minh, Trưởng Phòng Văn hoá - Thông tin huyện Hữu Lũng cho biết: “Thiện Tân là xã tập trung đông người Cao Lan sinh sống. Đây cũng là một trong những xã tiêu biểu của huyện trong công tác bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc. Nhằm phát huy giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc Cao Lan, thời gian tới, phòng tiếp tục tham mưu UBND huyện tăng cường chỉ đạo tuyên truyền, nâng cao nhận thức cho người dân về tầm quan trọng của việc bảo tồn giá trị văn hóa truyền thống, đặc biệt là nghiên cứu, xây dựng thêm một số CLB bảo tồn, phát huy giá trị bản sắc dân tộc trên địa bàn xã”.

Tuyết Mai