Lào Cai: Giữ gìn nghề dệt vải truyền thống của người La Chí

Tranh thủ những lúc rảnh rỗi, bà Vàng Thị Nề ở thôn Nậm Khánh lại cùng các thành viên trong gia đình tách hạt bông, phơi khô rồi bật cho tơi, cuộn thành từng thỏi nhỏ, sau đó kéo sợi để chuẩn bị dệt vải may quần áo. Từ những dụng cụ thô sơ, bằng đôi tay khéo léo, họ đã tạo ra những sản phẩm dệt với màu sắc và hoa văn phong phú, chứa đựng giá trị văn hóa của tộc người La Chí. Bà Vàng Thị Nề nói: Đây là nghề truyền thống của dân tộc nên tôi luôn cố gắng giữ gìn và truyền dạy cho con cháu.

Công đoạn cán bông, xe sợi.

Cùng với nếp nhà sàn và các phong tục truyền thống thì trồng bông, dệt vải may áo là bản sắc riêng của phụ nữ La Chí ở xã Nậm Khánh. Nhận thức được điều đó nên ngay từ khi còn nhỏ, em Vàng Thị Đài ở thôn Nậm Khánh đã được bà và mẹ dạy cách dệt vải, thêu thùa, may vá để có thể làm được những bộ trang phục cho riêng mình. Vàng Thị Đài tâm sự: Khi mới 5 - 6 tuổi, em và nhiều bạn khác đã theo mẹ lên nương trồng bông, lớn hơn một chút được bà và mẹ, các chị dạy tỉ mỉ từng đường kim, mũi chỉ để có thể tự dệt vải, thêu thùa và may những bộ trang phục cho riêng mình. Hiện nay, dù quần áo may sẵn bày bán rất nhiều ở các chợ phiên nhưng em vẫn thích mặc trang phục của dân tộc mình hơn vì rất đẹp, khi mặc thấy thoải mái hơn...

Hiện nay, đồng bào La Chí ở xã Nậm Khánh sinh sống chủ yếu tại thôn Nậm Khánh (97%). Việc thêu thùa, may vá là một trong những tiêu chí hàng đầu để đánh giá phẩm chất, đạo đức, sự khéo léo và chăm chỉ của phụ nữ La Chí. Trên các sản phẩm dệt của tộc người này có rất nhiều mẫu hoa văn đẹp, thể hiện sự sáng tạo trên từng đường kim, mũi chỉ của phụ nữ, trong đó phổ biến nhất là hoa văn thêu chỉ và hoa văn ghép vải. Các mẫu hoa văn hình tam giác, hình chấm tròn, hình quả trám kết hợp với các đường viền, chủ yếu được thêu ở 2 bên cổ áo và yếm, tạo nên sự mềm mại cho bộ trang phục của phái nữ. Để làm ra một cái áo mất nhiều thời gian và công sức bởi tất cả phải làm thủ công.

Thiếu nữ La Chí phấn khởi khi được người lớn truyền dạy kỹ thuật thêu áo.

Đàn ông và phụ nữ La Chí đều mặc trang phục màu đen. Qua mỗi chiếc áo, chiếc khăn hoặc mũ, phụ nữ La Chí thể hiện sự khéo léo cũng như gửi gắm tình cảm cho người thân, giúp mọi người gần gũi, yêu thương nhau hơn. Đây cũng là cách để các thế hệ người La Chí ở Nậm Khánh lưu giữ được nghề dệt truyền thống như gìn giữ biểu tượng văn hóa của dân tộc mình.

Lê Hiếu