Mừng năm mới cùng bản Phá Lõm của người Mông (Nghệ An)
Càng về chiều, màn sương càng đậm đặc, cũng là lúc dân bản làm lễ cúng tế. Hai tiếng nổ xé tan sự tĩnh lặng của núi rừng, đó là tiếng súng mừng năm mới của họ Xồng và họ Lầu, hai dòng họ cư trú trong bản. Mâm cỗ được bày lên bàn thờ làm lễ cúng vía, rồi cầu xin tổ tiên phù hộ sang năm mới mùa màng được bội thu, trong nhà không có người ốm đau, bệnh tật. Mâm cỗ sau đó được đưa về nhà văn hoá bản, bà con cùng ra đây mừng nhau chén rượu, kể về những được, mất trong năm qua và hướng về những điều tốt đẹp trong năm mới.
Khi màn đêm phủ kín núi rừng thì buổi giao lưu văn hoá văn nghệ bắt đầu. Ngoài sân hội, các chiến sỹ bộ đội Đồn Biên phòng 551, rồi người Mông ở bản Huồi Sơn, người Thái ở bản Xốp Nặm và Văng Môn, người Tày Poọng ở bản Phồng cũng đến chung vui. Tiếng khèn, tiếng pí, tiếng cồng, chiêng và cả tiếng hát đã vang lên. Mỗi bản làng, đơn vị đều đem đến những tiết mục ca múa mừng năm mới, chào đón mùa xuân với bao hi vọng tràn đầy.
Tiết mục văn nghệ cuối cùng vừa kết thúc cũng là lúc ché rượu cần được bày ra, ngọn lửa lớn giữa sân cũng bừng lên, lan toả. Thanh niên, nam nữ, trung niên, người già và các em nhỏ cùng nhảy múa, hát ca. Tiếng hát, tiếng nhạc tưởng chừng như không bao giờ dứt. Niềm vui đã san hoà tất cả ranh giới bởi vòng tay nắm chặt. Càng về khuya tiếng nhạc càng vang, men rượu càng ngấm nên điệu múa, điệu nhảy càng nhịp nhàng, uyển chuyển. Nhưng rồi cũng đến lúc Trưởng bản Xồng Vá Giềnh ra lệnh dừng cuộc vui, nghỉ lấy sức để ngày mai còn tiếp tục vui hội.
...Vừa tảng sáng, dân bản đã dắt trâu ra sân hội. Trai bản chuẩn bị cung nỏ để trổ tài. Các cô gái với bộ trang phục hoa văn sặc sỡ, trên tay cầm những quả pao. Những chú trâu đực to khoẻ bước vào cuộc đua tranh lôi cuốn hàng trăm người cổ vũ. Các chàng trai lực lưỡng đã tra tên, giương nỏ trổ tài. Còn các chàng trai, cô gái khác đã vào hội ném pao, những chiếc pao đủ màu sắc được tung lên. Sân hội bên kia, màn thi đấu bóng chuyền giữa các bản, trong đó có bản Huồi Chà Lân (tỉnh Bôlykhămxay, Lào) ở bên kia biên giới vừa sang đang diễn ra khá kịch tính. Ngày hội giữa thung lũng Phá Lõm được bao phủ bởi sắc trắng của rừng hoa mận thoang thoảng mùi hương.
Đồng chí Vi Tân Hợi, Phó Chủ tịch UBND huyện cho biết, lâu nay đồng bào Mông đã ăn Tết theo Tết Nguyên đán cùng cả nước, nhưng mỗi năm đến dịp Tết Mông, bà con vẫn tổ chức lễ hội mừng năm mới riêng để giữ gìn những nét đẹp văn hoá cổ truyền. Năm nay UBND huyện quyết định đứng ra tổ chức lễ hội cho bà con và chi 10 triệu đồng dành cho giải thưởng các môn thi đấu. Niềm vui từ Phá Lõm đã lan toả khắp các bản làng của xã biên giới Tam Hợp.
