Âm vang cồng chiêng Chư Sê (Gia Lai)
Một tiết mục biểu diễn cồng chiêng tại hội thi. Ảnh: L.X.H
Là người may mắn được mời làm tư vấn nghệ thuật cho Ban tổ chức phần thi trình diễn nghệ thuật cồng chiêng, tôi thực sự cảm động khi được chứng kiến các nghệ nhân diễn tấu cồng chiêng một cách tự tin, say sưa và truyền cảm. Thành công của phần thi này không chỉ gói gọn ở 12 tiết mục trình diễn cồng chiêng với sự tham gia của 750 nam nữ nghệ nhân tiêu biểu. Vượt lên trên những con số ấy là cuộc giao lưu văn hóa mang đầy đủ ý nghĩa của thuật ngữ này, qua đó góp phần tạo nên phong trào hoạt động văn hóa sôi nổi rộng khắp trong toàn huyện từ nhiều ngày qua, thiết thực chào mừng đại hội Đảng bộ các cấp tiến tới Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng, động viên đồng bào các dân tộc trong huyện cùng nhau góp sức xây dựng cuộc sống ấm no, hạnh phúc.
Điểm nổi bật của phần thi này là hầu hết các đoàn đã tuyển chọn những tiết mục tiêu biểu trong kho tàng văn hóa âm nhạc dân gian để tham gia dự thi. Đó là những bài chiêng Pơthi/M’Nhum bơsat (Lễ bỏ mả), Ngă Yang Sang (Mừng nhà mới), Mừng lúa mới... của người Jrai, Bahnar sinh sống trên địa bàn huyện Chư Sê. Những tiết mục ấy, ngày xưa thường chỉ vọng vang trong các buôn làng, trong đó có nhiều bài bản tưởng chừng như đã theo ông bà về với thế giới atâu, thì nay được các nghệ nhân trẻ tuổi đón nhận và thực hành trong đời sống xã hội với một tình cảm trân trọng. 12 chương trình hòa tấu cồng chiêng độc đáo đã dẫn dắt những người tham dự hội thi trở về với những lễ hội truyền thống của người Bahnar, Jrai với không gian văn hóa ấm áp hồn người.
Đến với phần thi trình diễn cồng chiêng huyện Chư Sê lần thứ IV, mọi người được thưởng thức một bản đại hợp tấu đa âm sắc. Đó là âm thanh của những tiếng cồng chiêng rộn ràng, thúc giục, vang xa trong lễ đâm trâu-mừng chiến thắng, mừng nhà rông mới của người Jrai; là tiếng chiêng trầm hùng nhưng không kém phần sôi động trong lễ bỏ mả của người Bahnar; là tiếng trống (sơgơ) vang xa hòa cùng tiếng rung reng của những chiếc chũm chọe (ring rai) cùng điệu xoang uyển chuyển, gợi cảm của những chàng trai, cô gái trong trang phục truyền thống. Ngoài những bài bản mang tính chất nghi lễ (đâm trâu, bỏ mả), nhiều đội cồng chiêng còn trình diễn các bài dân ca nổi tiếng như: Tiếng chim Kuk Kông, Hát giao duyên... rất hay, được mọi người tán thưởng bằng những tràng pháo tay tưởng chừng không dứt.
Thi trình diễn cồng chiêng là việc làm thiết thực để bảo tồn không gian văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên-di sản văn hóa phi vật thể của nhân loại đã được UNESCO tôn vinh. Sáng kiến này đã đáp ứng nhu cầu hoạt động và sáng tạo nghệ thuật của đồng bào các dân tộc, đặc biệt là lớp thanh-thiếu niên. Nghệ thuật là sản phẩm văn hóa phi vật thể do con người sáng tạo ra trong quá trình hoạt động thực tiễn, lịch sử; chỉ có ý nghĩa khi được lan tỏa trong đời sống xã hội và mang tính nhân văn. Một bức tranh chỉ có ý nghĩa khi nó được treo lên trong phòng triển lãm cho mọi người chiêm ngưỡng; một tác phẩm âm nhạc chỉ có ý nghĩa khi nó vang lên trong một không gian và thời gian nhất định... Nói cách khác, mục đích của hoạt động nghệ thuật là nhằm nâng cao chất lượng sống cho chính mình và cho mọi người. Phần thi trình diễn nghệ thuật cồng chiêng toàn huyện Chư Sê đã trở thành hoạt động thường niên, là một biện pháp tích cực nhằm khẳng định rằng, lực lượng nghệ nhân, đặc biệt là lực lượng thanh-thiếu niên Bahnar, Jrai hôm nay không những không thờ ơ hay quay lưng lại với âm nhạc dân gian truyền thống mà rất đam mê và có trách nhiệm với những giá trị văn hóa của dân tộc.
Lâu nay, hầu như trong tất cả các cuộc thi đều có cơ cấu giải thưởng, người dự thi ai cũng mong muốn đoạt giải cao. Đó là điều dễ hiểu. Song với tư cách là thành viên tư vấn nghệ thuật cho hội thi, chúng tôi tin rằng, với tất cả các nghệ nhân, giải thưởng lớn nhất và quý nhất chính là được cùng nhau gặp gỡ, tôn vinh, phát huy, giữ gìn những giá trị văn hóa truyền thống./.
