Du lịch văn hóa đang là xu hướng phát triển của nhiều quốc gia trên thế giới. Đối với Bắc Giang, đây là loại hình du lịch có tiềm năng lớn và hứa hẹn nhiều triển vọng. Bắc Giang có hơn 500 lễ hội truyền thống, hơn 2 nghìn di tích lịch sử văn hóa, cùng nhiều loại hình văn hóa vật thể, phi vật thể tiêu biểu được đông đảo du khách biết đến. Tiềm năng này nếu được khai thác tốt sẽ tạo ra những sản phẩm du lịch hấp dẫn và thu hút khách tham quan. Ông Nguyễn Tiến Mạnh, Giám đốc Công ty THHH Thương Mại Du lịch Hoàng Long cho hay: “Bên cạnh nhu cầu vui chơi, giải trí, khi đặt chân đến một vùng đất, hầu hết du khách đều mong muốn tìm hiểu về bản sắc văn hóa địa phương. Công ty chúng tôi đã tổ chức một số tour du lịch cho khách quốc tế tới Bắc Giang, điểm đến trong hành trình là chùa Vĩnh Nghiêm, chùa Bổ Đà, làng cổ Thổ Hà, xã Vân Hà. Tuy nhiên, Bắc Giang chưa tạo ra được nhiều dịch vụ du lịch thực sự tốt để chào đón du khách”.

Khảo sát cho thấy, hầu như các tour du lịch trên địa bàn thiếu vắng các hoạt động, chương trình biểu diễn nghệ thuật chưa đưa vào lịch cố định phục vụ du khách. Ngay như tại làng cổ Thổ Hà, được xem là nơi hội tụ nhiều thuận lợi cho phát triển du lịch nhưng cũng chưa biết phát huy lợi thế. Ở đó bản sắc văn hóa của cư dân vùng đồng đồng bằng Bắc Bộ được thể hiện rõ nét qua từng nếp nhà gạch chỉ, cổng làng, mái đình, ngôi chùa, làng nghề, lễ hội truyền thống và đặc biệt là những câu quan họ độc đáo của các liền anh, liền chị bờ Bắc sông Cầu. Tuy vậy, du khách đến đây không đúng dịp hoặc không hẹn trước cũng khó có cơ hội thưởng thức những canh hát quan họ truyền thống... Các dịch vụ khác như nhà hàng, khách sạn, đồ lưu niệm… cũng khá tẻ nhạt. Hơn nữa người dân ở Thổ Hà đang phải đối mặt với bài toán về môi trường và quy hoạch không gian dành cho xây dựng các khu dịch vụ đáp ứng nhu cầu của du khách.

Xác định khai thác nét văn hóa truyền thống là yếu tố quan trọng đối với sự phát triển du lịch, những năm qua ngành Văn hoá, Thể thao và  Du lịch Bắc Giang đã tích cực đầu tư bảo tồn những loại hình văn hóa đặc trưng của tỉnh. Nhiều di tích trọng điểm trên địa bàn được quan tâm tu bổ, tôn tạo như đình Thổ Hà, chùa Bổ Đà (Việt Yên); hệ thống lăng đá cổ, đình Lỗ Hạnh (Hiệp Hòa); đình Phù Lão (Lạng Giang); khu di tích khởi nghĩa Yên Thế; chùa Vĩnh Nghiêm (Yên Dũng)… các lễ hội truyền thống được bảo tồn, phục dựng như lễ hội Yên Thế, Xương Giang, vật cầu nước Làng Vân; các mô hình truyền dạy hát dân ca quan họ, ca trù và dân ca các dân tộc thiểu số ngày càng được nhân rộng tại các địa phương… Qua đó, từng bước đáp ứng nhu cầu hưởng thụ, tìm hiểu về văn hóa địa phương của khách tham quan, đồng thời phát huy giá trị di sản. Tuy nhiên, việc khai thác những di sản văn hóa đó phục vụ cho du lịch còn hạn chế, sự gắn kết giữa văn hóa và du lịch không chặt chẽ, còn mang tính tự phát. Ví như nếu khách du lịch muốn nghe dân ca quan họ, ca trù hoặc hát Soong hao, hát then và đàn tính (dân tộc Tày, Nùng)... tại các khu, điểm du lịch trong tỉnh cũng không dễ có ngay. Ngoài ra, việc thiếu hướng dẫn viên am hiểu sâu sắc về văn hóa địa phương, giới thiệu bài bản, sâu sắc, hấp dẫn giá trị của di sản đến tới du khách cũng là một nguyên nhân quan trọng khiến các sản phẩm du lịch di sản chưa thu hút được đông đảo khách tham quan. Trong tương lai, việc ưu tiên đầu tư cho công tác tuyên truyền, quảng bá, xây dựng thương hiệu và điểm dừng chân cho du khách cần được quan tâm nhiều hơn nữa; đặc biệt là tiếp tục chú ý đến bảo vệ, gìn giữ những di sản văn hóa truyền thống, ngoài ra cần đầu tư hệ thống cơ sở hạ tầng như giao thông, khách sạn, nhà hàng ăn uống; tăng cường đào tạo đội ngũ thuyết minh, hướng dẫn người dân tham gia tìm hiểu về di sản văn hóa của quê hương, từ đó họ sẽ tích cực tuyên truyền cho khách du lịch hiểu về vùng đất, con người Bắc Giang. Để giải quyết được những vấn đề trên cần tiếp tục nghiên cứu kỹ xây dựng các mô hình văn hóa, giải trí và du lịch cộng đồng, đồng thời thu hút đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng, nâng cấp dịch vụ du lịch...

Thực tế cho thấy, du lịch và văn hóa luôn có sự gắn kết, hỗ trợ nhau phát triển. Nếu di sản văn hóa được bảo tồn tốt, giá trị và tính hấp dẫn sẽ lớn hơn, đó cũng là cơ sở để địa phương xây dựng sản phẩm du lịch. Mặt khác khi du lịch phát triển, các điểm đến sẽ có thêm những nguồn thu để đầu tư trở lại cho công tác bảo tồn, phát huy giá trị di sản. Vì vậy, để văn hóa luôn là cầu nối cho phát triển du lịch, ngành chức năng và các địa phương cần khai thác có hiệu quả và phát huy các tiềm năng, thế mạnh về di sản văn hóa. Qua đó, xây dựng du lịch trở thành ngành kinh tế mũi nhọn, góp phần xóa đói giảm nghèo, chuyển dịch cơ cấu kinh tế ở mỗi địa phương, cơ sở.

Tiến Đạt