Cách bến tàu khách Cái Bèo khoảng 1 tiếng ngồi tàu, xã Việt Hải nằm lọt thỏm giữa những hòn đảo, dãy núi sừng sững, những cánh rừng già quanh năm vang tiếng chim gọi bầy đi kiếm ăn buổi sớm hoặc tìm về tổ lúc chiều muộn. Đến Việt Hải mùa du lịch biển đảo 2019 này, du khách không khỏi ngỡ ngàng bởi những đổi thay so với ít năm trở về trước. Rõ nhất là phương tiện di chuyển. Trước kia, du khách thường “dài cổ” chờ tại bến Bèo bởi mỗi ngày chỉ có 2-3 chuyến tàu ra Việt Hải. Nay, chỉ chừng 1-2 giờ, là có 1 chuyến tàu xuất phát từ bến Bèo và bến tàu Việt Hải. Nếu đi theo đoàn, du khách càng thuận lợi hơn bởi chỉ với 1-2 triệu đồng, có thể chọn thuê 1 chiếc tàu gỗ chắc chắn chở đoàn 10-20 khách đi về trong ngày. Tàu cập bến Việt Hải, khi trước du khách phải thuê xe ôm “tăng bo” 4-5 cây số để vào trung tâm xã, nay những chiếc xe điện luôn thường trực đón khách. Trước kia, bến tàu Việt Hải chỉ là bãi đất trống huơ, trống hoác. Nay, những ki-ốt bán hàng lưu niệm, nước giải khát mọc lên san sát.

Giao thông thuận lợi hơn cùng với điện lưới (được kéo ra xã đảo từ năm 2009) là chìa khóa giúp du lịch Việt Hải “cất cánh”. Từ một nơi hoang sơ không có nhà hàng, quán ăn, nơi lưu trú chuyên nghiệp, Việt Hải giờ đây có gần 10 homestay với đầy đủ các dịch vụ, từ ăn uống, nghỉ ngơi, lưu trú đến hướng dẫn viên du lịch. Vì thế, thay vì đi về trong ngày như trước kia, giờ đây du khách thoải mái lựa chọn những tua du lịch kéo dài 2-3 ngày để thỏa sức trải nghiệm cuộc sống lao động sản xuất với người dân địa phương, khám phá thiên nhiên cùng những nét văn hóa đặc trưng của người dân bản địa.

Đến thăm Việt Hải, điều khiến du khách thích thú nhất là dù du lịch phát triển, nhưng vùng đất được mệnh danh “đảo trong đảo” vẫn giữ được nét hoang sơ, vẹn nguyên từ khung cảnh thiên nhiên tới nhịp sống sinh hoạt của người dân bản địa. Cả xã chưa tới 100 nóc nhà nằm lọt thỏm giữa thung lũng được bao quanh bởi những dãy núi trùng điệp, cánh rừng già ngàn năm tuổi. Dù quanh năm rộn ràng bước chân du khách, nhưng ở Việt Hải không hề có sự ồn ào, xô bồ thường thấy ở các khu du lịch. Trong mắt du khách, đây là “thiên đường nơi hạ giới”, nơi họ có được những giây phút khó quên khi hòa mình với thiên nhiên, trời đất, núi non, biển cả, cảm nhận cuộc sống đầy ắp tình người, luôn rộn vang tiếng cười.

Tại Việt Hải, du khách còn được chứng kiến cảnh người dân trò chuyện với khách Tây bằng tiếng Anh thành thạo nhưng vẫn sống trong những ngôi nhà mái rạ, cột gỗ, đun nấu bằng bếp củi. Ở Việt Hải vẫn chưa có chợ. Thực ra, người dân không cần đến chợ bởi họ quen với cuộc sống “tự sản, tự tiêu” hàng trăm năm qua. Muốn ăn cá, thả lưới xuống ao, muốn ăn gà, ra vườn tự bắt, muốn ăn thịt lợn, dăm ba nhà chung nhau “đụng” con lợn. Nuôi, trồng thừa ra mới đem đi trao đổi. Đi dọc đường làng buổi sáng sớm hoặc chiều muộn, du khách thường xuyên bắt gặp cảnh người dân địa phương bày bán trước cổng quả mít, rổ ổi, con gà, dăm ba mớ rau dớn hái trên rừng…

Chọn Việt Hải là điểm đến, du khách thỏa sức lựa chọn đi xe đạp lòng vòng ngắm núi non, biển trời, trải nghiệm cuộc sống lao động sản xuất của người dân. Đặc biệt, từ cuối xã, du khách đi men theo tuyến đường mòn xuyên rừng chừng gần 1 cây số, sẽ bắt gặp gần 10 ngôi nhà cổ hoặc được dựng lên theo lối kiến trúc cổ của người Việt trên diện tích hơn 2 ha. Trước cửa, bên hông nhà là những vườn rau xanh mướt mắt. Thi thoảng, giữa những luống rau đay, rau cải, mồng tơi, du khách bắt gặp những khóm chột nưa, loại cây người dân vùng núi phía Bắc thường dùng kho cá nổi tiếng qua những vần thơ của nhà thơ Tố Hữu: “Ăn đi vài con cá/ Năm bảy cái chột nưa/ Có ai biết ai ngờ?/ Thế vẫn tròn danh dự”.

Đến Việt Hải, du khách không thể bỏ qua cơ hội thưởng thức những món ăn đặc sản địa phương như gà thả vườn, rau dớn xào tỏi, các món hải sản tươi ngon được chế biến theo cách xào, chiên, hấp, làm lẩu… Bữa cơm giữa rừng trong buổi tối hoang hoải, trong tiếng chim bìm bịp gọi bạn tình vang núi rừng, không gì thú vị bằng nhấm nháp ly rượu quê người dân nơi đây tự nấu dành mời khách, nghe kể chuyện người dân Việt Hải đời đời bám đảo, giữ biển, chung tay bảo vệ quê hương…/.