Đầm có mặt nước lúc nước dâng cao nhất gần 500ha, chu vi xấp xỉ 14km, đầm có đáy sâu nhất là 4,5m, có 23 nhánh chạy lan toả ra nhiều phố, phường trong thành phố như con bạch tuộc. Mặt đầm rộng mênh mông và nước luôn trong xanh, có rất nhiều loài chim, vạc, bồ nông, cò, vịt trời... tìm về kiếm thức ăn, và trú ngụ nên người dân gọi đây là đầm Vạc. Tuy nhiên, có giả thuyết lại cho rằng tên đầm Vạc là do mặt đầm trông giống như một cái vạc lớn ôm lấy thành phố.

Đầm Vạc có vai trò điều tiết khu vực tiểu khí hậu, có cảnh quan và là điểm du lịch hấp dẫn. Ở đây cung cấp nguồn nước sinh hoạt, nước tưới cho cây trồng của hàng chục hộ dân đô thị Vĩnh Yên và vùng lân cận. Đầm này nhiều tôm cá cung cấp nguồn thực phẩm đáng kể cho dân cư khu vực lân cận và là nơi kiếm sống của hàng cả trăm hộ dân sống bằng nghề chài lưới.

Với vị trí địa lí tuyệt vời nằm gần các khu du lịch Đại Lải, Tam Đảo, Tây Thiên, Đầm Vạc lại có cảnh quan đẹp, khí hậu tốt, không khí trong lành nên có sức hút lớn đối với du khách./.