Bình yên Kmơng Prông B

Căn nhà dài hơn 100 tuổi của gia đình Ama Y Vô.

Buôn Kmrơng Prông cách trung tâm TP. Buôn Ma Thuột khoảng 10 km. Theo tiếng Êđê, Kmrơng Prông có thể hiểu là rừng lớn. Và đúng như ý nghĩa của tên gọi, từ con đường dẫn vào buôn làng, cây xanh đã trải dài ngút ngàn. Nhờ sắc xanh ấy nên dù có đến buôn vào thời điểm nắng nóng nhất, Kmrơng Prông B vẫn mát dịu, trong lành. Ấn tượng nhất phải kể đến là cánh rừng nguyên sinh nơi đầu nguồn bến nước. Từ xa xưa đến nay, cánh rừng già rợp bóng với khá nhiều cây cổ thụ quý hiếm vẫn đứng sừng sững giữa buôn làng.  

Ông Y Wih Êban, Trưởng buôn Kmrơng Prông B cho hay, buôn có 278 hộ, trong đó đa phần là đồng bào Êđê sinh sống. Từ ngày lập buôn đến nay, rừng đầu nguồn vẫn luôn được bà con bảo vệ, không để ai xâm hại. Buôn cũng quy ước rằng, ai chặt phá cây rừng đầu nguồn sẽ bị xử phạt theo luật tục, nhẹ thì bị phê bình, nặng thì buộc phải cúng một con trâu lớn. Tuy vậy, buôn rất ít khi phải áp dụng quy ước, bởi người dân qua các thế hệ đều hiểu vai trò quan trọng của cánh rừng đầu nguồn. Rừng không chỉ làm cho môi trường sống thêm trong lành, mà còn là bạn, là mái nhà chung của cả buôn làng, vì vậy tất cả cùng chung sức gìn giữ, bảo vệ.

Cũng nhờ vạt rừng cổ thụ bao bọc, nên mạch nguồn bến nước của buôn luôn chảy mãi. Từ con đường dẫn xuống bến nước, đến các khu vực xung quanh đều phủ sắc xanh của rừng. Bến nước cũng là khu vực tấp nập người dân sinh hoạt vào sáng sớm, hay chiều tà khi công việc rảnh rỗi lại cùng nhau xuống bến gùi nước về dùng. Theo người dân trong buôn, nguồn nước ở đây mát, trong veo, lại sạch sẽ nên bà con thường lấy về uống và nấu ăn rất ngon. Vậy nên dù hầu hết các gia đình ở đây đều có giếng đào nhưng nhiều người vẫn giữ thói quen lấy nước ở nguồn về sử dụng. Hằng năm bà con tổ chức lễ cúng bến nước và nhắc nhở nhau giữ gìn, vệ sinh khu vực bến nước.

Điểm đặc biệt của buôn không chỉ có cánh rừng nguyên sinh đầu nguồn, hay bến nước. Ở Kmrơng Prông B, hiện vẫn còn nhiều gia đình giữ nguyên tập tục, sinh sống sum vầy trong nhà dài truyền thống. Trong đó nổi bật có gia đình Ama Y Vô. Căn nhà của ông được người dân trong và ngoài thành phố biết đến bởi giữ nét truyền thống cùng nhiều hiện vật quý giá. Ama Y Vô cho biết ngôi nhà gia đình đang ở đã hơn trăm tuổi, đã trải qua nhiều thế hệ sinh sống. Đi qua bao thăng trầm, căn nhà hiện dài 35 mét, chiều ngang 6 mét, vẫn còn lưu giữ các vật dụng quý giá như: chiêng, ché, ghế Kpan nguyên tấm, cặp trống làm bằng da trâu… Trân quý các vật dụng ông bà để lại, Ama Y Vô luôn gìn giữ, lau chùi, bảo quản cẩn trọng. Với ông, tất cả di sản đều là báu vật, rất khó có thể định được bằng tiền…

Người dân buôn Kmrơng Prông B hứng dòng nước mát ở bến nước đầu nguồn.

Lớn lên giữa buôn làng thanh bình, người dân Kmrơng Prông B khá chịu thương chịu khó. Nếu như trước đây, họ chỉ biết lấy ngắn nuôi dài, thì những năm gần đây, bà con đã áp dụng khoa học kỹ thuật; thường xuyên tham gia các buổi hội thảo, tập huấn về chăn nuôi, trồng trọt để nâng cao chất lượng sản phẩm. Biết phát huy lợi thế trồng cây công nghiệp lâu năm, các loại cây ăn trái cho thu nhập cao (bơ, sầu riêng), nên cuộc sống người dân được cải thiện rõ rệt, hiện toàn buôn chỉ còn 11 hộ nghèo.

Trước đây, bà con buôn làng còn giữ được nghề đan lát, dệt thổ cẩm, nấu rượu cần… Đáng tiếc là hiện nay, do ảnh hưởng cuộc sống hiện đại, một vài nét đẹp văn hóa đã ít nhiều bị mai một.